Ο Σπόρος και το Έδαφος που τον δέχεται
Κυριακή 16 Ιουλίου 2017
Με τη σημερινή ευαγγελική περικοπή αρχίζουμε την ανάγνωση του 13ου κεφαλαίου του ευαγγελίου του Ματθαίου. Ο Ευαγγελιστής έχει συγκεντρώσει επτά παραβολές, και έχει σκοπό μέσα από μια “συστηματική” κατήχηση να δώσει στους ακροατές και στους αναγνώστες του να καταλάβουν τι εννοεί Ιησού όταν μιλά για τη «Βασιλεία του Θεού».
Η προβολή ως ένα εργαλείο παρουσίασης μιας διδασκαλίας και μετάδοσης ενός μηνύματος ήταν ήδη πολύ ανεπτυγμένο στη διδασκαλική παράδοση των ραβίνων του καιρού του Ιησού. Με εικόνες παρμένες από την καθημερινή ζωή ο ραβίνος προσπαθεί με τρόπο προσιτό και κατανοητό προσπαθεί να παρουσιάσει και να μεταδώσει τις πεποιθήσεις της Ιουδαϊκής Θρησκείας . Την ίδια μεθοδολογία χρησιμοποίησε και ο Ιησούς Χριστός για μεταδώσει το ευαγγελικού του μήνυμά. Μέσα από αυτές τις εικόνες και τις παρομοιώσεις ή και αλληγορίες προσπαθεί να οδηγήσει τους μαθητές του, σε ένα κόσμο που δίνει ένα βαθύτερο νόημα στην καθημερινότητά τους, αλλά ακόμα και για να σκιαγραφήσει σε αβρές γραμμές την ταυτότητα του. Ποιος είναι; τι κάνει; σε τι αποβλέπει με το έργο του;
Για την ορθή κατανόηση μιας παραβολή της πρέπει να ξεκινήσουμε αναζητώντας το στοιχείο εκείνο με το οποίο ο κήρυκας κάνει την σύγκριση.
Η παραβολή είναι ένας μαγικός τρόπος διδασκαλίας, προσφέρει πάρα πολύ περισσότερα από την εκ πρώτης όψεως εντύπωση, φέρνει στην μνήμη ιδέες εικόνες καταστάσεις και συναισθήματα, σπρώχνει στην αναζήτησή και την κατανόηση όχι μόνο με βάση την στεγνη λογική αλλά και με τη ζωντανή καρδιά που ακουμπώντας στα ορατά και χειροπιαστά παραπέμπει σε αόρατο που είναι εξίσου πραγματικά. Είναι η αρχή ενός ταξιδιού.
Ανάγνωσμα από κατά Ματθαίο αγ Ευαγγέλιο (Μτ 13,1-23).
Εκείνο τον καιρό ο Ιησούς καθόταν κοντά στη θάλασσα. Και συγκεντρώθηκε γύρω του πολύς κόσμος, ώστε αναγκάσθηκε να μπει και να καθίσει στο πλοιάριο. Και όλο το πλήθος στεκόταν στο γιαλό.
Τους είπε: "Ιδού, βγήκε ο σπορέας για να σπείρει. Και ενώ αυτός έσπερνε, κάποιοι σπόροι έπεσαν κοντά στο δρόμο και ήλθαν τα πουλιά και τους έφαγαν όλους. Και άλλοι έπεσαν σε πετρώδες έδαφος, όπου δεν υπήρχε αρκετό χώμα και αμέσως φύτρωσαν επειδή η γη δεν είχε βάθος. Και όταν ανέτειλε ο ήλιος κάηκαν, επειδή δεν είχαν ρίζα και ξεράθηκαν. Και άλλοι σπόροι έπεσαν ανάμεσα στ' αγκάθια και ψήλωσαν τα αγκάθια και τους έπνιξαν. Και άλλοι έπεσαν στο καλό χώμα και καρποφόρησαν, άλλος εκατό, άλλος εξήντα και άλλος τριάντα φορές περισσότερο. 'Οποιος έχει αυτιά, ας ακούει. Και όταν πλησίασαν οι μαθητές του, του είπαν: "Γιατί τους μιλάς με παραβολές;" Κι εκείνος τους απάντησε και τους είπε: "Διότι σε σας δόθηκε να γνωρίστε τα μυστήρια της βασιλείας των ουρανών, ενώ σε εκείνους δεν δόθηκε. Διότι όποιος έχει, θα του δοθεί κι άλλο και θα περισσέψει. Αλλά όποιος δεν έχει, κι αυτό που έχει θα του αφαιρεθεί. Για το λόγο αυτό τους μιλώ με παραβολές. Διότι αν και βλέπουν, δε βλέπουν, και αν και ακούνε δεν ακούνε ούτε καταλαβαίνουν. Κι έτσι πραγματοποιείται σ' αυτούς η προφητεία του Ησαΐα που λέει:
Θ' ακούσετε με την ακοή, αλλά δεν θα καταλάβετε, και κοιτάζοντας θα βλέπετε, αλλά δε θα δείτε. Γιατί πάχυνε η καρδιά αυτού του λαού, και βαριάκουσαν με τα αφτιά τους,και έκλειναν τα μάτια τους, μη τυχόν και δουν με τα μάτια τους, και ακούσουν με τ' αφτιά τους, και καταλάβουν με την καρδιά τους, και επιστρέψουν σε μένα κι εγώ τους θεραπεύσω.
Μακάρια όμως είναι τα δικά σας μάτια γιατί βλέπουν και τα αφτιά σας γιατί ακούνε. Αλήθεια σας λέω: πολλοί προφήτες και δίκαιοι επιθύμησαν να δουν όσα βλέπετε και δεν τα είδαν, και να ακούσουν όσα ακούτε και δεν τα άκουσαν!
Λοιπόν, ακούστε εσείς την παραβολή του σπορέα. Καθένας που ακούει το λόγο για τη βασιλεία και δεν τον καταλαβαίνει, έρχεται ο Πονηρός και αρπάζει απ' την καρδιά του ό,τι σπάρθηκε. Αυτός είναι ο σπόρος που σπάρθηκε κοντά στο δρόμο. Εκείνος που σπάρθηκε σε πετρώδες έδαφος, είναι αυτός που ακούει το λόγο και αμέσως τον δέχεται με χαρά. Αλλά δεν έχει ρίζα μέσα του και είναι πρόσκαιρος. Και όταν έλθει κάποια θλίψη ή διωγμός, εξαιτίας του λόγου, αμέσως σκανδαλίζεται. Κι εκείνος που έπεσε στ' αγκάθια, αυτός είναι εκείνος που ακούει το λόγο, αλλά η μέριμνα αυτού του κόσμου και η απάτη του πλούτου πνίγουν μαζί το λόγο κι έτσι μένει άκαρπος. Αλλά εκείνος που σπάρθηκε σε καλό χώμα, είναι αυτός που ακούει το λόγο και τον κατανοεί και καρποφορεί άλλος εκατό, άλλος εξήντα και άλλος τριάντα φορές περισσότερο".
Λόγος του Κυρίου
Ήδη οι σύγχρονοι του Ιησού είχαν διαπιστώσει ότι ο Ιησούς, με τη διδασκαλία και τη δράση, αρκετοί ενθουσιάζονται μαζί του, γιατί διαπιστώνουν ότι “ διδάσκει με εξουσία” και ανταποκρίνεται στα ερωτηματικά και τον προβληματισμό τους και με χαρά τον πιστεύουν και τον ακολουθούν. Άλλοι μετά ένα πρώτο ενθουσιασμό, γρήγορα τον εγκατέλειπαν. Υπάρχουν ακόμη και οι αδιάφοροι και οι εχθρικοί. Αυτό γεννούσε απορίες τόσο στους τότε μαθητές του, και όχι μόνο
Η απάντηση του Ιησού έρχεται με την παραβολή του γεωργού που σπέρνει, ή ακόμη καλύτερα του εδάφους που δέχεται το σπόρο του γεωργού που σπέρνει.
Ο Σπορέας της παραβολής μας, είναι ένας γενναιόδωρος και ευσυνείδητος γεωργός δεν κάνει ‘τσιγγουνιές’ προσπαθεί να καλύψει όλο το χωράφι, ο σπόρος του να φτάσει παντού.
Με αυτό τον τρόπο ο Ιησούς θέλει να πει ότι οι κήρυκες του Λόγου δεν πρέπει να κάνουν επιλογές σε ποιους θα απευθυνθούν. Εκείνοι απλώς χωρίς διακρίσεις και με αφθονία πρέπει προσφέρουν τον Λόγο.
Η κρίση, για την ποιότητα του ακροατηρίου τους αφορά το Θεό.
Ο Λόγος, ο σπόρος και το έδαφος.
Στη παραβολής μας ο πρωταγωνιστής δεν είναι ο γεωργός, και η ποιότητα του σπόρου εξ ορισμού είναι καλή. Στο κέντρο είναι το έδαφος στο οποίο πέφτει ο σπόρος και η ποιότητα του.
Κάποιοι σπόροι έπεσαν κοντά στο δρόμο και ήλθαν τα πουλιά και τους έφαγαν όλους
Όποιος περνά τη ζωή του κυνηγώντας την, δεν προσέχει τι γίνεται γύρω του, δεν βλέπει τα σημάδια της παρουσίας του Θεού γιατί δεν είναι πάντοτε φανταχτερά. Κυνηγά αυτού ότι λαμπυρίζει, την εδώ και τώρα απόλαυση, το να έχω αγαθά αντί να καλλιεργώ την ανθρωπιά και χάνει το ουσιαστικό, αρκείται στο εφήμερο, τελικά χάνει το νόημα της ζωής.
Άλλοι, σπόροι, έπεσαν σε πετρώδες έδαφος, όπου δεν υπήρχε αρκετό χώμα και αμέσως φύτρωσαν επειδή η γη δεν είχε βάθος. Και όταν ανέτειλε ο ήλιος κάηκαν, επειδή δεν είχαν ρίζα και ξεράθηκαν.
Όταν η καρδιά θαμπώνεται από το άμεσο και δεν προσπαθεί να διακρίνει πίσω από τα φαινόμενα την ουσία και το μυστήριο και αρκείται στην πρώτη εντύπωση για να βγάλει συμπεράσματα κι ευχαριστιέται με το εύκολα, στο τέλος όλα εξανεμίζονται.
Άλλοι σπόροι έπεσαν ανάμεσα στ' αγκάθια και ψήλωσαν τα αγκάθια και τους έπνιξαν. Αυτό συμβαίνει όταν οι προτεραιότητες του ανθρώπου αποβλέπουν στην συγκέντρωσης αγαθών νομίζοντας ότι όσο περισσότερα έχω τόσο μεγαλύτερη είναι η ασφάλεια μου, η απογοήτευση γρήγορα δίνει τη θέση της στην απελπισία και την εγκαταλείψη του αγώνα και του Λάγου.
Ο Ιησούς, λοιπόν διδάσκει: ναι υπάρχουν αποτυχίες, αστοχίες και χασούρες, άλλοτε ο Λόγος γίνεται αποδεκτός , άλλοτε γίνεται δεκτός με επιπολαιότητα ή και με καταστροφικές προϋποθέσεις. Τελικά όμως, η σπορά στο καλό έδαφος δίνει πάντοτε καρπούς. Παρόλο που μπορεί να φαίνεται απελπιστικά ι αργή και η απόδοσή της δεν είναι ομοιόμορφη. Τα εμπόδια, για την ανάπτυξη και την καρποφορία του Λόγου, είναι πραγματικά και κατά κάποιο τρόπο αποτελεσματικά και μπορούν να οδηγήσουν στο φαλίρισμα της όποιας προσπάθειας του Λόγου να αποδώσει καρπούς.
Στο κέντρο της παραβολής δεν είναι τα ανθρώπινα σφάλματα, αλλά το γόνιμο έδαφος : άλλοι σπόροι έπεσαν στο καλό χώμα και καρποφόρησαν, άλλος εκατό, άλλος εξήντα και άλλος τριάντα φορές περισσότερο.
Η παραβολή του Σπορέα είναι ένα μάθημα εμπιστοσύνης, στο Θεό που άφθονα χορηγεί τον Λόγο του και την Χάρη του που ακόμα και στους δύσκολους καιρούς. Η αποδοτικότητα, τονίζει βέβαια ότι η καρποφορία του οφείλεται, στο έδαφος, στην καταδεκτικότητα με την οποία γίνεται δεκτός ο Λόγος και στο κατά πόσο τον καθιστά εκείνος που τον δέχεται μέτρο για να εκτιμήσουμε τα πράγματα γύρω μας.
Δεν θα υποδείξουμε στο Θεό το πως θα μας δώσει το Λόγο του, αλλά μπορούμε να προετοιμαστούμε το έδαφος απελευθερώνοντας από την υπερηφάνεια, την σκληρότητα τη ματαιοδοξία μας.
Ο Ιησούς, λοιπόν, μιλά με παραβολές, γιατί σέβεται την ελευθερία των ακροατών του. Σε κείνους που είναι ‘σκληρόκαρδοι’, όπως εκείνοι που τον είχαν κατηγορήσει ότι στο όνομα του Βελζεβούλ κάνει τα θαύματά του (βλπ. Μτ 12,24), όσο και καθαρά να μιλούσε δεν θα τον δεχόταν. Αντίθετα, όπου ο Ιησούς βλέπει την καλή θέληση - το εύφορο έδαφος-, αφιερώνει ‘χρόνο’ και εξηγεί.
Μια ακόμη αινιγματική φράση του Ιησού. Διότι όποιος έχει, θα του δοθεί κι άλλο και θα περισσέψει. Αλλά όποιος δεν έχει, κι αυτό που έχει θα του αφαιρεθεί. Εκείνος που είναι καλοδιαθετημένος και αποδέχεται το Λόγο και τον αφήνει να τον μυήσει στα μυστήρια της Βασιλείας των Ουρανών, θα γίνει περισσότερο πλούσιος από τι είναι, γιατί ο Θεός δωρίζει απλόχερα τη Χάρη του. Σε όποιον δεν είναι διαθέσιμος, και να νομίζει ότι όλα τα κατέχει γρήγορα θα διαπιστώσει ότι όχι μόνο είναι φτωχός και περιορισμένος, αλλά και κενός.