Κυριακή 13 Σεπτεμβρίου 2020
Ο Ιησους στο σημερινό ευαγγέλιο μας ζητά να κάνουμε το πνεύμα και την πρακτική της συγνώμης κεντρικό άξονα της καθημερινής μας ζωής.
Στην αγ. Γραφή μπορούμε να δούμε την σταδιακή διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου στην συγγνώμη. Ξεκινούμε από το δικαίωμα του θιγμένου να εκδικηθεί, που τις περισσότερες φορές σε μεγάλες ακράτητες. Περνάμε στο δόντι για δόντι και μάτι για μάτι, που όσο απάνθρωπο μπορεί να μας φαίνεται, θέλει να υποδείξει ότι η ανταπόδοση και η τιμωρία δεν πρέπει είναι μεγαλύτερη από την προσβολή. Για να φτάσουμε στη νέα δυναμική που εγκαινίασε ο Ιησούς με την σημερινή παραβολή – αλληγορία, που λέει να Ο άνθρωπος συγχωρέθηκε δωρεά από τον φιλεύσπλαχνο Θεού για τις αμαρτίες του, και ως εικόνα και ομοίωση του Θεού οφείλει και σ’ αυτό το σημείο να του μοιάζει. Να συγχωρεί πάντα
Ανάγνωσμα από το κατά Ματθαίο ΄Αγιο Ευαγγέλιο (Mτ 18,21-35)
Τότε, τον πλησίασε ο Πέτρος και του είπε: "Κύριε, πόσες φορές να σφάλλει ο αδελφός μου απέναντί μου και να τον συγχωρήσω; Μέχρι επτά φορές;" Του λέει ο Ιησούς: "Δεν σου λέω μέχρι επτά φορές, αλλά μέχρι εβδομήντα φορές επτά.
Γι'αυτό, η βασιλεία των ουρανών μοιάζει με ένα βασιλιά, που θέλησε να λογαριασθεί με τους δούλους του. Κι όταν άρχισε να λογαριά-ζεται, του έφεραν μπροστά του έναν, ο οποίος του χρωστούσε δέκα χιλιά-δες τάλαντα. Κι επειδή αυτός δεν είχε να του τα επιστρέψει, διέταξε ο κύριος να πουληθεί αυτός και η γυναίκα του και τα παιδιά του και όλα όσα έχει, για να επιστραφεί το χρέος. 'Επεσε ο δούλος και τον προσκυ-νούσε, λέγοντας: "Δείξε μακροθυμία για μένα και όλα θα σου τα επιστρέ-ψω". Επειδή ο κύριος σπλαχνίσθηκε το δούλο, τον άφησε ελεύθερο και του χάρισε και το δάνειο. Οταν αυτός ο δούλος βγήκε έξω, βρήκε ένα σύνδουλό του, ο οποίος του χρωστούσε εκατό δηνάρια και αφού τον έπιασε, τον έπνιγε λέγοντας: "Επέστερψε ό,τι χρωστάς". 'Επεσε, τότε, ο σύν-δουλός του και τον παρακαλούσε λέγοντας: "Δείξε μακροθυμία, και θα σου τα επιστρέψω". Αλλά εκείνος δεν ήθελε, και πήγε και τον έβαλε στη φυλακή έως ότου του αποδώσει το χρέος. Αλλά, όταν οι σύνδουλοι είδαν ό,τι συνέβηκε, λυπήθηκαν πάρα πολύ και πήγαν και ανέφεραν στον κύριό τους όλα όσα συνέβηκαν. Τότε ο κύριός του τον κάλεσε και του λέει: "Δούλε πονηρέ, όλο εκείνο το χρέος σου το χάρισα, επειδή με παρακάλε-σες. Δεν έπρεπε και εσύ να δείξεις έλεος προς το σύνδουλό σου, όπως κι εγώ σε ελέησα;" Καιοργισμένος ο κύριός του τον παρέδωσε στους βασανιστές, έως ότου αποδόσει όλο το χρέος.'Ετσι κι ο ουράνιος Πατέρας μου θα σας κάμει, εάν δεν συγχωρείτε, από καρδιάς, ο καθένας τον αδελφό του".
Λόγος του Κυρίου
.
Στην παραβολή μας, έχουμε δύο οφειλέτες, δύο που χρωστάνε. Το χρέος του πρώτου είναι τέτοιο που δεν μπορεί να εξοφληθεί. Ο υπόχρεος οφειλέτης ζητά στον βασιλιά να μην τον αντιμετωπίσει σύμφωνα με το δίκαιο, αλλά με “μακροθυμία, ευσπλαχνία και έλεος”. Ο βασιλιάς κάνει δικό του τον πόνο του χρεοφειλέτη του, και συμπεριφέρεται όπως θα ήθελε να του συμπεριφερθούν αν κι εκείνος βρισκόταν στην ίδια κατάσταση. Ο βασιλιάς συμφωνεί και συμπεριφέρεται με συμπόνια και έλεος και όχι με δικαιοσύνη. Ο ευεργετημένος, όμως, όταν συναντά έναν δικό του χρεοφειλέτη ,ο οποίος του ζητά ό, τι ο ίδιος, προ ολίγου, ζητούσε στον βασιλιά, συμπεριφέρεται όχι όπως του συμπεριφέρθηκε ο βασιλιάς , αλλά με δικαιοσύνη και το δίκαιο είναι ανελέητο.«Δούλε πονηρέ, όλο εκείνο το χρέος σου το χάρισα, επειδή με παρακάλεσες. Δεν έπρεπε και εσύ να δείξεις έλεος προς το σύνδουλό σου, όπως κι εγώ σε ελέησα;» Ο μαθητής του Χριστού, μαθαίνει από τον Θεό - που του αποκάλυψε ο Ιησούς ότι απελευθερώνει, συγχωρεί και δωρίζει - να ενεργεί όπως ο Θεός και προσπαθεί στις σχέσεις του με τους συνανθρώπους του, να είναι «εικόνα του Θεού», του Ευσπλαχνικού Θεού που ευεργετεί και δωρίζει , του Θεού που δεν έχει την λογική του ανθρώπου : «χρέος για χρέος» , του Θεού που δεν σκέπτεται με βάση την αντιστοιχία και την ισοδυναμία, αλλά που με βάση τη δωρεά και την αγάπη μοιράζει ζωή.
Ο Απόστολος Πέτρος αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα που είναι και δικό μας , σήμερα. Γιατί πρέπει να συγχωρώ -που είναι και τόσο δύσκολο να το κάνω- όταν μάλιστα αισθάνομαι καταπατημένα τα δίκαιά μου; Και αν πρέπει να το κάνω « Κύριε, πόσες φορές να σφάλλει ο αδελφός μου απέναντί μου και να τον συγχωρήσω;» ρωτά ο Πέτρος τον Ιησού και λαβαίνει την απάντηση Του : “Δεν σου λέω μέχρι επτά φορές, αλλά μέχρι εβδομήντα φορές επτά”! Χωρίς όριο, πάντοτε. Το «Πάτερ Ημών», μάλιστα, μας δίνει και ένα μέτρο για την συγχώρησή μας : “συγχώρησέ μας τα χρέη μας, όπως και εμείς συγχωρέσαμε τους οφειλέτες μας”. Το Ευαγγέλιο, η Βασιλεία του Θεού, δεν είναι μια απλή και δίκαιη συναλλαγή, μια απλή ισορροπία, γιατί τότε το : “μάτι για μάτι και δόντι για δόντι” ,που είναι και η τρέχουσα λογική της ανθρώπινης δικαιοσύνης , θα αρκούσε
Στο σημερινό ευαγγελικό κείμενο όπως και στο «Πάτερ ημών» ο ευαγγελιστής χρησιμοποιεί το ρήμα αφίημι που στα νεοελληνικά αποδώσαμε με την έκφραση “χάρισέ μας” είτε με το “συγχώρησέ μας”. Το ρήμα αφίημη σημαίνει : λύνω τα δεσμά κάποιου που τον καθιστούν δέσμιο σε κάποιον, τον ελευθερώνω από τα δεσμά και τον αφήνω ελεύθερο να φύγει. Στην προκειμένη περίπτωση σημαίνει ότι σπάω τα δεσμά που η λογική του ανθρώπου δημιουργεί : μια σειρά υποχρεώσεων με το δούναι και λαβείν, η ανταπόδοση και αν δεν υπάρχει η δυνατότητα της ανταπόδοσης μένει πάντα η υποχρέωση αυτού που έλαβε κάτι.
Η λογική του Θεού είναι η λογική του παράλογου της δωρεάς, η λογική της ευσπλαχνίας και όχι της ισορροπίας, η λογική της αγάπης που είναι συμβίωση και όχι απλά δικαιοσύνη -δηλαδή απαίτηση και διεκδίκηση των κεκτημένων- και, αν δεν υπάρχει δυνατότητα ικανοποίησης και ανταπόδοσης, υπάρχει τιμωρία.
Ο δούλος καταδικάζεται επειδή κράτησε για τον εαυτόν του το δώρο που του έγινε. Η συγγνώμη του αδελφού είναι αποτέλεσμα της συγγνώμης του Θεού που έλαβα . Δεν υπάρχει οικογένεια, πραγματική φιλία και ανθρωπιά χωρίς την συγγνώμη που διαμορφώνει μια κοινή εκτίμηση των πραγμάτων. Η συγγνώμη αποτελεί την προϋπόθεση κάθε αληθινής και ουσιαστικής ανθρώπινης σχέσης και μπορεί να γίνει πραγματικότητα μεταξύ των ανθρώπων. Το Ευαγγέλιο δείχνει πως συμπεριφέρεται ο Θεός σε μας : « Δούλε πονηρέ, όλο εκείνο το χρέος σου το χάρισα, επειδή με παρακάλεσες. Δεν έπρεπε και εσύ να δείξεις έλεος προς το σύνδουλό σου, όπως κι εγώ σε ελέησα;» Η ευαγγελική περικοπή δεν περιγράφει το τί πρέπει να κάνει ο άνθρωπος, αλλά υποδεικνύει την κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να στραφεί : της δωρεάς. «Δωρεά έλαβες δωρεά δώσε» !
Ο Ιησους στο σημερινό ευαγγέλιο μας ζητά να κάνουμε το πνεύμα και την πρακτική της συγνώμης κεντρικό άξονα της καθημερινής μας ζωής.
Στην αγ. Γραφή μπορούμε να δούμε την σταδιακή διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου στην συγγνώμη. Ξεκινούμε από το δικαίωμα του θιγμένου να εκδικηθεί, που τις περισσότερες φορές σε μεγάλες ακράτητες. Περνάμε στο δόντι για δόντι και μάτι για μάτι, που όσο απάνθρωπο μπορεί να μας φαίνεται, θέλει να υποδείξει ότι η ανταπόδοση και η τιμωρία δεν πρέπει είναι μεγαλύτερη από την προσβολή. Για να φτάσουμε στη νέα δυναμική που εγκαινίασε ο Ιησούς με την σημερινή παραβολή – αλληγορία, που λέει να Ο άνθρωπος συγχωρέθηκε δωρεά από τον φιλεύσπλαχνο Θεού για τις αμαρτίες του, και ως εικόνα και ομοίωση του Θεού οφείλει και σ’ αυτό το σημείο να του μοιάζει. Να συγχωρεί πάντα
Ανάγνωσμα από το κατά Ματθαίο ΄Αγιο Ευαγγέλιο (Mτ 18,21-35)
Γι'αυτό, η βασιλεία των ουρανών μοιάζει με ένα βασιλιά, που θέλησε να λογαριασθεί με τους δούλους του. Κι όταν άρχισε να λογαριά-ζεται, του έφεραν μπροστά του έναν, ο οποίος του χρωστούσε δέκα χιλιά-δες τάλαντα. Κι επειδή αυτός δεν είχε να του τα επιστρέψει, διέταξε ο κύριος να πουληθεί αυτός και η γυναίκα του και τα παιδιά του και όλα όσα έχει, για να επιστραφεί το χρέος. 'Επεσε ο δούλος και τον προσκυ-νούσε, λέγοντας: "Δείξε μακροθυμία για μένα και όλα θα σου τα επιστρέ-ψω". Επειδή ο κύριος σπλαχνίσθηκε το δούλο, τον άφησε ελεύθερο και του χάρισε και το δάνειο. Οταν αυτός ο δούλος βγήκε έξω, βρήκε ένα σύνδουλό του, ο οποίος του χρωστούσε εκατό δηνάρια και αφού τον έπιασε, τον έπνιγε λέγοντας: "Επέστερψε ό,τι χρωστάς". 'Επεσε, τότε, ο σύν-δουλός του και τον παρακαλούσε λέγοντας: "Δείξε μακροθυμία, και θα σου τα επιστρέψω". Αλλά εκείνος δεν ήθελε, και πήγε και τον έβαλε στη φυλακή έως ότου του αποδώσει το χρέος. Αλλά, όταν οι σύνδουλοι είδαν ό,τι συνέβηκε, λυπήθηκαν πάρα πολύ και πήγαν και ανέφεραν στον κύριό τους όλα όσα συνέβηκαν. Τότε ο κύριός του τον κάλεσε και του λέει: "Δούλε πονηρέ, όλο εκείνο το χρέος σου το χάρισα, επειδή με παρακάλε-σες. Δεν έπρεπε και εσύ να δείξεις έλεος προς το σύνδουλό σου, όπως κι εγώ σε ελέησα;" Καιοργισμένος ο κύριός του τον παρέδωσε στους βασανιστές, έως ότου αποδόσει όλο το χρέος.'Ετσι κι ο ουράνιος Πατέρας μου θα σας κάμει, εάν δεν συγχωρείτε, από καρδιάς, ο καθένας τον αδελφό του".
Λόγος του Κυρίου
Στην παραβολή μας, έχουμε δύο οφειλέτες, δύο που χρωστάνε. Το χρέος του πρώτου είναι τέτοιο που δεν μπορεί να εξοφληθεί. Ο υπόχρεος οφειλέτης ζητά στον βασιλιά να μην τον αντιμετωπίσει σύμφωνα με το δίκαιο, αλλά με “μακροθυμία, ευσπλαχνία και έλεος”. Ο βασιλιάς κάνει δικό του τον πόνο του χρεοφειλέτη του, και συμπεριφέρεται όπως θα ήθελε να του συμπεριφερθούν αν κι εκείνος βρισκόταν στην ίδια κατάσταση. Ο βασιλιάς συμφωνεί και συμπεριφέρεται με συμπόνια και έλεος και όχι με δικαιοσύνη. Ο ευεργετημένος, όμως, όταν συναντά έναν δικό του χρεοφειλέτη ,ο οποίος του ζητά ό, τι ο ίδιος, προ ολίγου, ζητούσε στον βασιλιά, συμπεριφέρεται όχι όπως του συμπεριφέρθηκε ο βασιλιάς , αλλά με δικαιοσύνη και το δίκαιο είναι ανελέητο.«Δούλε πονηρέ, όλο εκείνο το χρέος σου το χάρισα, επειδή με παρακάλεσες. Δεν έπρεπε και εσύ να δείξεις έλεος προς το σύνδουλό σου, όπως κι εγώ σε ελέησα;» Ο μαθητής του Χριστού, μαθαίνει από τον Θεό - που του αποκάλυψε ο Ιησούς ότι απελευθερώνει, συγχωρεί και δωρίζει - να ενεργεί όπως ο Θεός και προσπαθεί στις σχέσεις του με τους συνανθρώπους του, να είναι «εικόνα του Θεού», του Ευσπλαχνικού Θεού που ευεργετεί και δωρίζει , του Θεού που δεν έχει την λογική του ανθρώπου : «χρέος για χρέος» , του Θεού που δεν σκέπτεται με βάση την αντιστοιχία και την ισοδυναμία, αλλά που με βάση τη δωρεά και την αγάπη μοιράζει ζωή.
Στο σημερινό ευαγγελικό κείμενο όπως και στο «Πάτερ ημών» ο ευαγγελιστής χρησιμοποιεί το ρήμα αφίημι που στα νεοελληνικά αποδώσαμε με την έκφραση “χάρισέ μας” είτε με το “συγχώρησέ μας”. Το ρήμα αφίημη σημαίνει : λύνω τα δεσμά κάποιου που τον καθιστούν δέσμιο σε κάποιον, τον ελευθερώνω από τα δεσμά και τον αφήνω ελεύθερο να φύγει. Στην προκειμένη περίπτωση σημαίνει ότι σπάω τα δεσμά που η λογική του ανθρώπου δημιουργεί : μια σειρά υποχρεώσεων με το δούναι και λαβείν, η ανταπόδοση και αν δεν υπάρχει η δυνατότητα της ανταπόδοσης μένει πάντα η υποχρέωση αυτού που έλαβε κάτι.
Ο δούλος καταδικάζεται επειδή κράτησε για τον εαυτόν του το δώρο που του έγινε. Η συγγνώμη του αδελφού είναι αποτέλεσμα της συγγνώμης του Θεού που έλαβα . Δεν υπάρχει οικογένεια, πραγματική φιλία και ανθρωπιά χωρίς την συγγνώμη που διαμορφώνει μια κοινή εκτίμηση των πραγμάτων. Η συγγνώμη αποτελεί την προϋπόθεση κάθε αληθινής και ουσιαστικής ανθρώπινης σχέσης και μπορεί να γίνει πραγματικότητα μεταξύ των ανθρώπων. Το Ευαγγέλιο δείχνει πως συμπεριφέρεται ο Θεός σε μας : « Δούλε πονηρέ, όλο εκείνο το χρέος σου το χάρισα, επειδή με παρακάλεσες. Δεν έπρεπε και εσύ να δείξεις έλεος προς το σύνδουλό σου, όπως κι εγώ σε ελέησα;» Η ευαγγελική περικοπή δεν περιγράφει το τί πρέπει να κάνει ο άνθρωπος, αλλά υποδεικνύει την κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να στραφεί : της δωρεάς. «Δωρεά έλαβες δωρεά δώσε» !