"Αν θέλεις ... το μέλλον μου εξαρτάται από σένα”
Κυριακή 11 Φεβρουαρίου 2018
Μέχρι πρότινος για πολλές αρρώστιες ο μόνος τρόπος πρόληψης και προστασίας του κοινωνικού συνόλου ήταν ο κοινωνικός αποκλεισμός του αρρώστου. Μάλιστα δεν δίσταζαν, προκειμένου αυτός ο αποκλεισμός να τηρείται, να του προσδώσουν και θρησκευτική διάσταση. Και σε αυτό διευκολύνονταν τα πράγματα διότι η αρρώστια λογιζόταν τιμωρία Θεού. Μια τέτοια νοοτροπία επιβιώνει ακόμη σήμερα και σε μας. Όταν το κακό κτυπήσει την πόρτα μας σχεδόν πάντοτε η αντίδρασή μας, κάποια φορά ακόμη και από αυτούς που δεν πιστεύουν, είναι τι έκανα για να τιμωρούμαι έτσι. Κατεξοχήν αρρώστια της εποχής εκείνης και μέχρι πρότινος ήταν η λέπρα.
Ακόμη και σήμερα υπάρχουν κοινωνικές ομάδες που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, πολιτικό, πολιτιστικό ή θρησκευτικό, άνθρωποι υπόκεινται σε κοινωνικό αποκλεισμό με το πρόσχημα να προστατευτεί η κοινωνικό σύνολο. Ας προχωρήσουμε στην ανάγνωση της σημερινής περικοπής έχοντας κατά νου τις κοινωνικές ομάδες που περιθωριοποιούμε, και με ποια δικαιολογία.
Ανάγνωσμα από το κατά Μάρκο Άγ. Ευαγγέλιο (1,40-45)
Εκείνο τον καιρό, έρχεται στον Ιησού ένας λεπρός που τον παρακαλούσε γονατιστός και του έλεγε: "Αν θέλεις, μπορείς να με καθαρίσεις". Τον σπλαχνίσθηκε ο Ιησούς και άπλωσε το χέρι του, τον άγγιξε και του είπε: "Θέλω. Καθαρίσου!". Κι αμέσως έφυγε από πάνω του η λέπρα και καθαρίσθηκε. Και του μίλησε σε αυστηρό τόνο κι αμέσως βγάζοντάς τον έξω, του είπε: "Πρόσεξε, να μην πεις τίποτα σε κανένα, αλλά πήγαινε και δείξε τον εαυτό σου στον ιερέα και πρόσφερε θυσία για τον καθαρισμό σου όλα εκείνα που διέταξε ο Μωυσής, για να είναι μαρτυρία γι' αυτούς". Κι εκείνος όταν βγήκε άρχισε να διαλαλεί πολλά και να διαδίδει το γεγονός σε τέτοιο σημείο, ώστε ο Ιησούς να μην μπορεί να μπει σε μια πόλη φανερά, αλλά να μένει έξω σε έρημες τοποθεσίες. Και πήγαιναν σ' αυτόν από παντού.
Λόγος του Κυρίου
Ο Ιησούς και οι μαθητές του, αφού ολοκλήρωσαν την αποστολή τους στην Καπερναούμ, πέρασαν στην αντίπερα όχθη της λίμνης και περιόδευαν στην ύπαιθρο κηρύττοντας. Ο Ευαγγελιστής βρίσκει την ευκαιρία να μας παραθέσει ένα επεισόδιο, χωρίς καμιά χρονική και γεωγραφική ένδειξη, αλλά πλούσιο σε ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες. Είναι ένα επεισόδιο που κάλλιστα μπορεί να χαρακτηριστεί ως έμπρακτο επεξηγηματικό σχόλιο, στη φράση του τελευταίου βιβλίου της ΚΔ, την Αποκάλυψη, "Ιδού κάνω τα πάντα καινούρια".
Ο λεπρός έχει συνειδητοποιήσει την κατάστασή του. Καταλαβαίνει ότι η σωτηρία του δεν εξαρτάται από τον ίδιο, γι’ αυτό και παίρνει την πρωτοβουλία να την εμπιστευτεί στον Ιησού: «τον παρακαλούσε γονατιστός». Του ζητά, μάλιστα, όχι να τον θεραπεύσει αλλά "Αν θέλεις, μπορείς να με καθαρίσεις".
Ο Ιησούς ενεργεί τον καθαρισμό, αλλά εφιστά την προσοχή τού θεραπευμένου: "Πρόσεξε, να μην πεις τίποτα σε κανένα, αλλά πήγαινε και δείξε τον εαυτό σου στον ιερέα και πρόσφερε θυσία για τον καθαρισμό σου όλα εκείνα που διέταξε ο Μωυσής, για να είναι μαρτυρία γι' αυτούς".
Που σημαίνει ότι ο Ιησούς αντιλαμβάνεται την ενέργειά του περισσότερο από ένα προσωπικό δώρο, ως μια «είναι μαρτυρία γι' αυτούς". Ο καθαρισμός που ενεργεί είναι μια μαρτυρία, ένα σημείο, μια πρόγευση της Βασιλείας του Θεού, η οποία στο πρόσωπο του Ιησού είναι ήδη ενεργή μέσα στον κόσμο. Είναι μια ευκαιρία να γνωρίσουν και άλλοι τον Ιησού, έστω και εμμέσως.
Για τους Ιουδαίους η λέπρα δεν ήταν απλά μια αρρώστια πάρα πολύ απαίσια, και επειδή δεν μπορούσαν να την αντιμετωπίσουν και φοβούμενοι τη μετάδοσή της, ενεργούσαν μια στοιχειώδη πρόληψη απομονώνοντας τον ασθενή, και χαρακτηρίζοντάς τον ως «ακάθαρτο» (Λευ 13,45-46), αλλά προσέδιδαν και μια θρησκευτική διάσταση. Είναι, άρρωστος, βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση γιατί είναι ένοχος για κάποιο βαρύ αμάρτημα. Η αρρώστια του είναι απόδειξη ότι είναι επικίνδυνος, τόσο κοινωνικά όσο και θρησκευτικά, γι’ αυτό και πρέπει να ζει αποκομμένος από την κοινότητα των υγειών για να μην τους μολύνει. Μάλιστα, αν κάποιος έλθει σε επαφή μαζί του μολύνεται και ο ίδιος, και καθιστούσαν και αυτόν απόβλητο από την κοινότητα και έπρεπε να ζει σε ερήμους και απομονωμένους τόπους.
Με την υπόδειξή του ο Ιησούς στο λεπρό «πήγαινε και δείξε τον εαυτό σου στον ιερέα και πρόσφερε θυσία για τον καθαρισμό σου και όλα εκείνα που διέταξε ο Μωυσής, για να είναι μαρτυρία γι' αυτούς», δείχνει ότι εκείνο στο οποίο επιδιώκει δεν είναι ο εντυπωσιασμός μέσω της θεραπείας του αρρώστου, όσο η επανένταξη του αποδιωγμένου στην κοινότητά του. Όλες οι ενέργειες του Ιησού αυτό τονίζουν. Τον πλησιάζει και για να τον θεραπεύσει, τον αγγίζει. Με τη συμπεριφορά του ο Ιησούς θέλει να υπογραμμίσει ότι δεν υπάρχει κανένας άνθρωπος χωρίς δικαίωμα στη σωτηρία και στην κοινωνία με το συνάνθρωπό του. Με το φέρσιμό του δείχνει ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι δύο κατηγοριών, εκείνοι με τους οποίους κάποιος μπορεί και πρέπει να συναναστρέφεται και άλλοι με τους οποίους η όποια συναναστροφή πρέπει να αποφευχθεί. Άνθρωποι με δικαιώματα και άλλοι χωρίς δικαιώματα. Δεν υπάρχουν εκείνοι που είναι καλεσμένοι και αποδεκτοί από το Θεό, και άλλοι όχι. Δεν υπάρχουν αναμάρτητοι, αλλά αμετανόητοι που και αυτούς ακόμη ο Θεός τους περιμένει.
Μια ακόμη σημείωση.
Ο Ιησούς άγγιξε το λεπρό, άρα έγινε και αυτός ‘ακάθαρτος’ γι’ αυτό και «μένει έξω σε έρημες τοποθεσίες». Σώζει τον άνθρωπο, όχι απλά γιατί τον ‘καθάρισε’, αλλά γιατί πήρε επάνω του το κακό. Και εκείνος θα πεθάνει αποδιωγμένος από την ιουδαϊκή κοινότητα, σταυρωμένος εκτός των τειχών. Μπροστά στο μυστήριο του πόνου ο Ιησούς προτείνει την αλληλεγγύη και τη συμπόνια, παίρνει πάνω του τον πόνο του άλλου και με την ανάστασή του τον απολυτρώνει. Ωστόσο, όταν ο πόνος βιώνεται μαζί με τους άλλους, δίνει σε όλους δύναμη και ελπίδα.
Η συμπεριφορά του Ιησού φέρνει την ολική ανατροπή. Πράγματι, ενώ θα έπρεπε να τον αποφεύγουν γιατί άγγιξε το λεπρό, ωστόσο με την αντίδραση του κόσμου, ξεπέρασαν το φόβο και «πήγαιναν σ' αυτόν από παντού».
Ο Ιησούς σύστησε στον θεραπευμένο «Πρόσεξε, να μην πεις τίποτα σε κανένα», δεν θέλει τη δημοσιότητα. Δεν θέλει οι ακροατές του να φτάσουν σε βιαστικά συμπεράσματα για την ταυτότητά του, θέλει να αποφύγει πιθανές παρερμηνείες. Ο Ιησούς δίνει σημεία της μεσσιανικότητας, δεν θέλει με κανένα τρόπο να την επιβάλλει, έστω κάνοντας το καλό. Η θαυματουργική δύναμη του Ιησού δεν είναι δύναμη επιβολής και προβολής, αλλά ένα σημείο της σωτήριας παρουσίας του Θεού Πατέρα μέσα στο κόσμο, με την οποία αποκαλύπτει τη Βασιλεία ,του “το όνειρο” που έχει για τον άνθρωπο και το παροτρύνει τον άνθρωπο να συμβάλλει στην ολοκληρωμένη εγκαθίδρυση της. Το κακό και η αμαρτία παραμορφώνουν τον άνθρωπο στην ολοκληρία του, τόσο στις σχέσεις του με το Θεό, όσο και με τους συνανθρώπους του και με τον ίδιο τον εαυτό του.
Ο Ιησούς γιατρεύει την αμαρτία και το κακό, όχι απλά συγχωρώντας τον, αλλά πολύ περισσότερο με το να πάρει πάνω του, να κάνει δική του την αδυναμία μας, την αρρώστια μας, τον πόνο μας και με το θάνατο και την ανάστασή του μας απολυτρώνει από αυτή. Άρα, τη συγκεκριμένη στιγμή, χωρίς το πάθος, το θάνατο και την ανάστασή του, η θεραπεία του λεπρού μπορεί να οδηγήσει σε παρερμηνείες και φρούδες ελπίδες.
Μαθητής του Ιησού είναι εκείνος που κάνει δικό του τον πόνο και τη δυσκολία του άλλου και συμβάλλει στην προσπάθειά του να απελευθερωθεί, δεν τον αντικαθιστά στον αγώνα του. Αν μέσα στην κοινότητα των μαθητών του Ιησού Χριστού παραμένουν παλαιές νοοτροπίες ή δημιουργούνται άλλες που συντηρούν ή προξενούν νέες διαχωριστικές γραμμές και διχόνοιες, αυτό σημαίνει ότι ακόμη το ευαγγελικό πνεύμα έχει πολύ δρόμο να κάνει.