Εορτή της Αγίας Οικογένειας 2018

Η οικογένεια : χωρος της συγνωμης και της συγχωρησης

Κυριακή 30 Δεκεμβρίου 2018

Σειρ. 3, 3-7.14-17 ‘ Κολ. 3,12-21 ‘ Λκ 2, 41-52.

Ο καθένας μας έχει ένα όνομα και ένα επίθετο. Το “όνομα” που φέρει καθένας από μας προσδιορίζει την μοναδική, αποκλειστική και ανεπανάληπτη προσωπικότητά του. Το “επίθετο”, είναι ο σύνδεσμό μας με τους άλλους, μας «τοποθετεί» σε μια οικογένεια από την οποία λάβαμε τη ζωή του και διαμέσου της ενταχθήκαμε στην ευρύτερη κοινωνία.

Κανένας μας δεν ήρθε μόνος του στη ζωή. Οι γονείς μας είναι το σημείο της εισόδου μας στη ζωή και η οικογένεια είναι η δίοδος για την ένταξή μας στην ανθρώπινη κοινωνία.

Κάθε οικογένεια είναι μια «κοινωνία ζωής». Αυτή η «κοινωνία ζωής», δεν περιορίζεται στη απλή συγκατοίκηση, και ένας στρατώνας είναι χώρος συγκατοίκησης, αλλά δεν είναι οικογένεια. «Οικογένεια» δεν είναι απλή τεκνοποίηση αλλά τεκνοτροφία (η σωστή διαπαιδαγώγηση). «Οικογένεια» είναι ένας διάλογος, συνεχής, που σκοπεύει στην αμοιβαία οικοδομή και ωρίμανση όλων των μελών της. Στο σημείο αυτό έρχεται σε βοήθειά μας η σημερινή ευαγγελική περικοπή, επίκεντρο της οποίας είναι ένας διάλογος και μάλιστα όχι εύκολος και δεδομένος.

Σήμερα γιορτάζουμε την Αγία Οικογένεια και το μυαλό πηγαίνει στο “ιδεώδες μοντέλο” για να εμπνευσθούμε για την δικιά μας οικογένεια· και όμως, η ευαγγελική περικοπή την οποία θα διαβάσουμε είναι η αφήγηση μια σύγκρουσης tου Ιησού με τους γονείς του -σήμερα θα το λέγαμε ‘σύγκρουση γενεών’ - που όμως αντιμετωπίζεται με τον διάλογο.

Ανάγνωσμα από το κατά Λουκά ΄Αγιο Ευαγγέλιο (Λκ 2, 41-52)

Κάθε χρόνο, τη γιορτή του Πάσχα οι γονείς του Ιησού πήγαιναν στην

Ιερουσαλήμ. Όταν έγινε δώδεκα χρονών, ανέβηκαν στα Ιεροσόλυμα, στη γιορτή, όπως συνήθιζαν. Όταν τέλειωσε η γιορτή και γύριζαν πίσω, το παιδί ο Ιησούς παρέμεινε στην Ιερουσαλήμ, χωρίς να το ξέρουν ο Ιωσήφ και η μητέρα του. Νομίζοντας ότι ήταν μέσα στο πλήθος των προσκυνητών, περπάτησαν μιας μέρας δρόμο και ύστερα άρχισαν να τον αναζητούν ανάμεσα στους συγγενείς και τους γνωστούς. Δεν τον βρήκαν, όμως, και γύρισαν στην Ιερουσαλήμ να τον αναζητήσουν. Τον βρήκαν ύστερα από τρεις μέρες στο ναό καθισμένο ανάμεσα στους νομοδιδασκάλους, να τους ακούει και να τους κάνει ερωτήσεις. Όλοι όσοι τον άκουγαν έμεναν κατάπληκτοι για τη νοημοσύνη και τις απαντήσεις του. Μόλις τον είδαν οι γονείς του, απόρησαν, και η μητέρα του, του είπε: «Παιδί μου, γιατί μας το ’κανες αυτό; Ο πατέρας σου κι εγώ σε αναζητούσαμε με πολλή αγωνία». Ο Ιησούς τους απάντησε: «Γιατί με αναζητούσατε; Δεν ξέρατε ότι πρέπει να βρίσκομαι στο σπίτι του Πατέρα μου;» Εκείνοι όμως δεν κατάλαβαν τα λόγια που τους είπε.

Ο Ιησούς κατέβηκε μαζί τους και ήρθε στη Ναζαρέτ και ζούσε κοντά τους με υπακοή. Η μητέρα του όμως διατηρούσε μέσα στην καρδιά της όλα αυτά τα λόγια. Ο Ιησούς μεγάλωνε και πρόκοβε στη σοφία, και η χάρη που είχε ευαρεστούσε το Θεό και τους ανθρώπους.

Λόγος του Κυρίου

Ο μικρός Ιησούς με τους γονείς του, πηγαίνει στην Ιερουσαλήμ και εκεί χάνεται! Γιατί; Ο Ιησούς, στη Ναζαρέτ, ήταν μαθημένος να μην είναι ένα παιδί κλεισμένο στο σπίτι αλλά συναναστρεφόταν τους άλλους, τους συγγενείς, τους γνωστούς, τους φίλους, “κοινωνικοποιούνταν” θα λέγαμε σήμερα. Στο σπίτι επέστρεφε για φαγητό, και το βράδυ καθώς, αυτήν την ώρα, όλοι επέστρεφαν στο σπίτι τους. Αυτό θα ήταν το χαρακτηριστικό ολόκληρης της δημόσιας ζωής του: η ανοιχτή συναναστροφή του με όλους, με εμπιστοσύνη και αγάπη για όλους. Στη Ιερουσαλήμ, όπου πήγε με τους γονείς του, συνεχίζει αυτή την πρακτική. Συγκινείται με το να ακούει αλλά και να ερωτά ανθρώπους που στο χωριό του δεν υπήρχαν και ξεχνιέται, μένει πίσω. Τον βρίσκουν να συζητά. Ως έφηβος, έκανε την παλικαριά του. Του ζητούν εξηγήσεις, δεν τον ντροπιάζουν με βίαιες επιπλήξεις και δεν ζητούν ταπεινωτικές πράξεις μετανοίας. Και εκείνος δικαιολογείται με μια ερώτηση που αφήνει άφωνους τον Ιωσήφ και την Μαρία : «Γιατί με αναζητούσατε; («Ουκ ήδειτε ότι εν τοις του πατρός μου δει είναι με» = Δεν ξέρατε ότι πρέπει να βρίσκομαι στο σπίτι του Πατέρα μου;)

Η απάντηση που δίνει είναι αποκαλυπτική της αυτογνωσίας του. Παράθεσα και το αρχαίο ελληνικό κείμενο γιατί είναι πολύ πιο βαθύ και περιεκτικό από την νεοελληνική απόδοση του και δηλώνει ότι ο λόγος της ύπαρξης του είναι να μεριμνά, να είναι υπαρξιακά βυθισμένος σε ό,τι συνδέεται με τα συμφέροντα, τις επιθυμίες, τα σχέδια, του Πατέρα του = του Θεού.

Ο Ιωσήφ και η Μαρία δεν κατάλαβαν. Όμως, τον εμπιστεύονται. Η «πίστη και η εμπιστοσύνη» χρειάζονται, θα έλεγα ότι είναι απαραίτητα εφόδια στη διαδρομή μιας οικογένειας. Ο Ιωσήφ και η Μαρία, έκαναν εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλο, έκαναν εμπιστοσύνη και στον μικρό Ιησού και συνεχίζουν να τον εμπιστεύονται. Μαθαίνουν να πιστεύουν στο παιδί τους μέσα από δυσκολίες, απορίες, αγωνίες και χαρές, να γνωρίζουν το παιδί τους και όλοι μαζί να ωριμάζουν. Η μητέρα του όμως “διατηρούσε μέσα στην καρδιά της όλα αυτά τα λόγια”, που σημαίνει ότι προσπαθούσε να καταλάβει. Τα πράγματα σιγά - σιγά ξεκαθαρίζουν.

Και ο Ιησούς μεγάλωνε σε σοφία και γνώση, υποταγμένος στους γονείς του, δηλαδή πορευόταν στον δρόμο της ένταξής του στην ανθρώπινη κοινωνία δια μέσου της οικογενείας του. Είναι ένας άνθρωπος που μαθαίνει και ωριμάζει.

Πράγματι . Σε μια οικογένεια υπάρχουν πολλές και διαφορετικές προσωπικότητες. Οικογένεια δεν σημαίνει ότι όλοι πρέπει να ομογενοποιηθούν ή ένας να αφομοιώσει τους άλλους. Αντίθετα, όλοι, ο καθένας σε σχέση με τον άλλον ωριμάζει, οι προσωπικότητες όλων ενδυναμώνονται, καλλιεργούνται, αναπλάθονται, αναπτύσσονται. Αυτό βέβαια δεν γίνεται αυτόματα χωρίς διάσταση απόψεων και χωρίς εντάσεις. Το πρόβλημα έγκειται στο πνεύμα με το οποίο αυτές οι διαφορές γνώμης αντιμετωπίζονται και στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζονται έτσι ώστε να μην εξελιχθούν και, από εντάσεις, να καταλήξουν σε ανεπανόρθωτες συγκρούσεις.

Και πως μπορεί να γίνει αυτό; Ο ΄Αγ. Παύλος έρχεται σε βοήθεια μας στην προς Κολοσσαείς επιστολή του (Κολ. 3,12-21). Ο ΄Αγ. Παύλος περιγράφει τον μαθητή του Χριστού, ως εκείνον που απέβαλε, γδύθηκε τον παλαιό άνθρωπο, αποτέλεσμα της αμαρτίας και ντύθηκε τον καινούργιο άνθρωπο που έρχεται από την Ανάσταση. Αυτό σημαίνει πέρασμα από το εγωισμό και τον εγωκεντρισμό στον αλτρουισμό και στην προσφορά ζωής.

Συμβουλεύει: να ανέχεστε με υπομονή ο ένας τον άλλο. Ο Χριστός σε όλους έδειξε ανοχή και κατανόηση, προφύλαγε τον άνθρωπο αλλά καταδίκαζε το κακό. Καθένας μας έχει τα ελαττώματά του. Να “αγαπάς” σημαίνει ο καθένας να προσπαθεί να καταλάβει τον άλλο, να ανέχεται τα ελαττώματα ο ένας του άλλου μέχρι που και οι δύο να διορθωθούν και όχι να κατηγορεί ο ένας τον άλλο και να προσβάλλει ο ένας τον άλλο και να μεταφέρει την ευθύνη του ο ένας στον άλλο.

Και συνεχίζει : να συγχωρείτε ο ένας τον άλλο. Εμείς δεν είμαστε ο Ιωσήφ, η Μαρία, ο Ιησούς· γι’ αυτό πάντοτε έχουμε κάτι για το οποίο ντρεπόμαστε και δεν μας αρέσει να μας το θυμίζουν. Κάτι για το οποίο θα θέλαμε να μας συγχωρέσουν. Πάντοτε καλούμαστε να βρούμε το χώρο μέσα στον οποίο θα μπορέσουμε να συμβιώσουμε ισότιμα. Βασικό συστατικό της αγάπης και της ειρήνης είναι η κάθαρση της μνήμης και όχι η αναμόχλευση των όποιων σφαλμάτων, μας είναι απαραίτητο να καλύπτουμε τα κακά ενθύμια με καινούργια καλά ενθύμια, να γίνουμε υπαρξιακά καινούργιοι. Διαφορετικά η οικογένεια γίνεται αντί εστία ειρήνης, αγάπης και συνύπαρξης μια σφηκοφωλιά. «Συγχωρώ» σημαίνει κάνω χώρο για να σταθούμε όλοι μαζί και όχι εκμηδενίζω τους άλλους.

Τέλος ο Παύλος υπογραμμίζει κάτι που όλοι ξεχνούν : « Να είστε ευγνώμονες» δηλαδή να μάθουμε να λέμε ευχαριστώ και παρακαλώ και μέσα στην οικογένεια· πολλές φορές το κρίνουμε ως περιττό, και υπάρχει ο πειρασμός να εκλαμβάνονται τα πάντα ως υποχρέωση του ενός έναντι του άλλου και όχι ως αλληλοβοήθεια και αλληλοσυμπλήρωση.

Το Ευχαριστώ είναι η πιο απλή ευλογία.

Για να συνεχίσουμε την προσωπική μελέτη

Ποιο είναι το κέντρο της περικοπής; και γιατί;

Φτάνει κάποια στιγμή που, οι οικογενειακές σχέσεις (αλλά και οι κοινωνικές) δοκιμάζονται, δημιουργούνται προβλήματα, εντάσεις, αδυναμίες κατανόησης. Τότε, τι κάνουμε; Τραβά ο καθένας μας τον δικό του δρόμο; Σε ποιό σταθερό σημείο μπορούμε να σταθούμε για να προσανατολισθούμε; Η οικογενειακή ζωή, τα αισθήματα, οι σχέσεις, η επιθυμία δύναμης και αυτοπροβολής, οι ηθικές αξίες, το επάγγελμα, η καριέρα, οι επιχειρήσεις, μπορούν να ιεραρχηθούν; και αν ναι, πως;

x