27η Τακτική Κυριακή, Β ΄Κυκλος

4 Οκτωβρίου 2015 

Γάμος: όταν η αγάπη γεννά

την ενότητα και την αρμονία

χαρακτήρων, φύλων και γενεών

Ανάγνωσμα από το κατά Μάρκο άγ. Ευαγγέλιο (Μκ 10, 1-16)

Ο Ιησούς με τους μαθητές του πορεύονται προς την Ιερουσαλήμ και το πάθος. Ο ευαγγελιστής βρίσκει την ευκαιρία να παραθέσει λόγια του Ιησού, που είναι ορφανά από ακριβή χρονολογική ή γεωγραφική υπόδειξη, αλλά είναι συγκεντρωμένα γύρω από ένα θέμα. Την περασμένη Κυριακή ακούσαμε τη διδασκαλία για το

πώς ο μαθητής του Χριστού είναι στην υπηρεσία του συνανθρώπου του,

πώς τον αποδέχεται και αναγνωρίζει τη θέση τού “άλλου”, του διαφορετικού στη ζωή,

πώς πρέπει να αξιοποιεί τα μικρά στη ζωή του,

πώς δεν πρέπει να βάζει εμπόδια στην ανάπτυξη της πίστης του άλλου με το σκάνδαλο.

Σήμερα τα λόγια του Ιησού είναι αφιερωμένα στο θεμέλιο της συνύπαρξης ανδρός και γυναικός, στις σχέσεις των δυο φύλων, και στο ενδιαφέρον για τα παιδιά.

Κάποιοι, μια ομάδα Φαρισαίων, προσπαθούν να εμπλέξουν τον Ιησού σε κάποια διένεξή τους. Το πρόβλημα είναι η πρακτική του διαζυγίου, όχι το αν πρέπει να δίνεται διαζύγιο, αυτό το είχαν για δεδομένο, αλλά σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να δίνεται το διαζύγιο.

Ας διαβάσουμε τον ακριβή διάλογο του Ιησού με τους Φαρισαίους,

από το κατά Μάρκο άγιο ευαγγέλιο (Μκ 10, 1-16)

Εκείνο τον καιρό ο Ιησούς πήγε στα σύνορα της Ιουδαίας και πέρα απ' τον Ιορδάνη. Και συγκεντρώθηκε και πάλι κόσμος γύρω του, και, όπως το συνήθιζε, πάλι τους δίδασκε. Τον πλησίασαν κάποιοι Φαρισαίοι και τον ρώτησαν, με σκοπό να τον πειράξουν, αν επιτρέπεται σε άνδρα να διώξει τη γυναίκα του. Κι εκείνος απαντώντας, τους είπε: "Τι σας διέταξε ο Μωυσής;". Εκείνοι είπαν: "Ο Μωυσής επέτρεψε να συντάσσεται έγγραφο διαζυγίου και να διώχνεται". Τότε ο Ιησούς τους είπε: "Για τη σκληροκαρδία σας ο Μωυσής σάς έγραψε αυτή την εντολή. Αλλά από την αρχή της πλάσης άνδρα και γυναίκα τους έπλασε ο Θεός. Για τούτο, θα εγκαταλείψει ο άνθρωπος τον πατέρα του και τη μητέρα του και θα ενωθεί με τη γυναίκα του, και θα είναι οι δυο σε μια σάρκα. Ώστε δεν είναι πια δύο, αλλά μια σάρκα. Ό,τι, λοιπόν, ο Θεός συνένωσε, άνθρωπος να μην χωρίζει. Στο σπίτι, πάλι, οι μαθητές τον ρώτησαν γι' αυτό. Και τους είπε: "Όποιος χωρίσει τη γυναίκα του και παντρευτεί άλλη, διαπράττει μοιχεία σε βάρος της. Κι αν η γυναίκα χωρίσει τον άνδρα της και παντρευτεί άλλον, διαπράττει μοιχεία".

Έφεραν στον Ιησού παιδιά, για να τα αγγίξει και οι μαθητές μάλωναν αυτούς που τα είχαν φέρει. Αλλά όταν το είδε ο Ιησούς, αγανάκτησε και τους είπε: "Αφήστε τα παιδιά να έρχονται σε μένα, μην τα εμποδίζετε, διότι σε ανθρώπους που είναι σαν κι αυτά ανήκει η βασιλεία του Θεού. Αλήθεια σας λέω: Όποιος δε δεχθεί τη βασιλεία του Θεού όπως τη δέχεται ένα παιδί, δεν θα μπει σ' αυτήν". Τα αγκάλιασε τότε και τα ευλογούσε, βάζοντας τα χέρια του πάνω τους.

Λόγος του Κυρίου

Στη εποχή του Ιησού, μεταξύ των Ιουδαίων διδασκάλων του νόμου, αναφορικά για το πότε δίνεται ένα διαζύγιο, υπήρχαν δυο σχολές. Μια πιο αυστηρή που πρόβλεπε το διαζύγιο μόνο σε πολύ σοβαρή περίπτωση, πχ. μοιχείας εκ μέρους της γυναίκας. Η άλλη, περισσότερο ανεκτική, πρόβλεπε σε κάθε αξιόλογη περίπτωση, όπου μια αξιόλογη περίπτωση μπορούσε να είναι αν η γυναίκα δεν αρέσει πια στο σύζυγό της, ο δύστροπος χαρακτήρας της ή δεν του μαγειρεύει καλά.

Ο Ιησούς δεν θέλει να εμπλακεί στα στενά όρια της περιπτωσιολογίας. Όπως πάντα, πηγαίνει στη ρίζα του ζητήματος. Κάνει να φανούν οι ορθές συντεταγμένες που θα οδηγήσουν τους ακροατές του στη σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος.

Ο Ιησούς, λοιπόν, υποδεικνύει ότι οι σχέσεις των συζύγων ρυθμίζονται από το δημιουργό και όχι από τις παραδόσεις, που τις περισσότερες φορές είναι αποκυήματα της ανθρώπινης αδυναμίας και εγωισμού.

Ο Ιησούς δεν σταματά στο να συζητήσει το πώς ερμηνεύεται το κείμενο που αποδίδεται στο Μωυσή κοκ, αλλά υποδεικνύει την αιτία για την οποία ο Μωυσής χρειάστηκε να πει αυτά, και η αιτία είναι η «σκληροκαρδία του ανθρώπου». Η έκφραση ‘σκληροκαρδία ’στην αγία Γραφή χρησιμοποιείται για να υποδείξει την αναισθησία της συνείδησης, την αμαρτωλότητα, την πεισματική αδιαλλαξία και την προβολή τού εγώ και των αναγκών του, σε βάρος των άλλων. Νοοτροπίες που βρίσκονται στη ρίζα της όποιας απιστίας. Με την απόφασή του, λοιπόν, ο νομοθέτης προσπαθούσε να παρακάμψει τον σκόπελο για να αποφύγει περισσότερα κακά, χωρίς να πειράξει την αιτία του κακού, να διορθώσει το κακό.

Το πώς θέτουν οι Φαρισαίοι το ερώτημά του, φανερώνει το πώς είναι οι σχέσεις μεταξύ των συζύγων. Γίνονται αντιληπτές και πώς η σκληροκαρδία αποκαλύπτεται στην πράξη. Είναι ο σύζυγος που έχει το μοναδικό λόγο, η σύζυγος αντιμετωπίζεται ως υποκείμενη στο σύζυγο, είναι κτήμα του, μειωμένης αξιοπρέπειας ως προς το σύζυγο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ο Ιησούς παραθέτει το δίπτυχο του προβλήματος. Από τη μια, η ενδόμυχη ισοτιμία και αξιοπρέπεια, η ρίζα της αρμονικής ζωής του ζευγαριού, που οφείλεται στο Θεό και όχι στην καλή θέληση του ανθρώπου: «από την αρχή της πλάσης άνδρα και γυναίκα τους έπλασε ο Θεός. Για τούτο, θα εγκαταλείψει ο άνθρωπος τον πατέρα του και τη μητέρα του και θα ενωθεί με τη γυναίκα του, και θα είναι οι δυο σε μια σάρκα. 'Ώστε δεν είναι πια δύο, αλλά μια σάρκα. 'Ο,τι, λοιπόν, ο Θεός συνένωσε, άνθρωπος να μην χωρίζει».

Από την άλλη : η “ σκληροκαρδία σας, [εξ αιτίας της οποίας] ο Μωυσής σάς έγραψε αυτή την εντολή και επέτρεψε να συντάσσεται έγγραφο διαζυγίου και να διώχνετε τη γυναίκα σας”.

Ας σημειωθεί εδώ ότι ο Ιησούς μιλά για τη σκληροκαρδία σας, και όχι τη σκληροκαρδία των προγόνων σας. Με αυτό τον τρόπο υπογραμμίζει ότι η σκληροκαρδία είναι διαχρονική και συγχρονική και αφορά όλο το ανθρώπινο γένος. Η σκληροκαρδία γεννιέται από το γεγονός ότι ο άνθρωπος θέλει να ρυθμίζει τα πάντα προς όφελός του, ανεξάρτητα αν αυτό αφορά τη γαμήλια συμβίωση ή την εν γένει συμβίωση των ανθρώπων.

Η σκληροκαρδία, που συγκεκριμενοποιείται ως καταπίεση της γυναίκας από τον άνδρα και φαίνεται από την ερώτηση των Φαρισαίων, δείχνει πόσο έντονα ανδροκρατούμενη είναι η κοινωνία και το βαθμό της περιθωριοποίησης της συζύγου, και της γυναίκας πιο γενικά, στην κοινωνική συμβίωση της εποχής. Ο νόμος επέτρεπε ο άνδρας να χωρίσει τη σύζυγό του, η γυναίκα, απλά, δεν λαμβανόταν υπόψη, δεν είχε κανένα δικαίωμα να εκφράσει τη γνώμη της ή την επιθυμία της, απλά δεν υπήρχαν αυτά.

Ο όρος στα λόγια του Ιησού που κάνει τη διαφορά και δίνει το βάθος και το πλάτος της διδασκαλίας του, είναι η «αρχή» που προσδιορίζει κάποια χρονολογική έναρξη στην αρχή του κόσμου, αλλά και την πηγή, από την οποία αναβλύζει το νερό που πρέπει να είναι καθαρό. Είναι μια οντολογική αρχή που προσδιορίζει ποιο είναι το σωστό βίωμα της συνύπαρξης του άνδρα και της γυναίκας στο γάμο «Για τούτο, θα εγκαταλείψει ο άνθρωπος τον πατέρα του και τη μητέρα του και θα ενωθεί με τη γυναίκα του. Ώστε δεν είναι πια δύο, αλλά μια σάρκα. Ο,τι, λοιπόν, ο Θεός συνένωσε, άνθρωπος να μην χωρίζει».

Ο Ιησούς, λοιπόν, τους λέει ότι η λύση του προβλήματος, δεν είναι η θέληση του ανθρώπου, αλλά το σχέδιο του Θεού. Ο,τι λοιπόν διαταράσσει το σχέδιο του Θεού, δεν είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.

Ο Ιησούς, αφού βγάλει ένα πρώτο συμπέρασμα, με βάση την τάξη της δημιουργίας, συνεχίζει: «Όποιος χωρίσει τη γυναίκα του και παντρευτεί άλλη, διαπράττει μοιχεία σε βάρος της». Προχωρά και σε μια περαιτέρω διαβεβαίωση, για την οποία δεν του είχε ζητηθεί η γνώμη, αλλά που αφήνει με ανοιχτό το στόμα τους ακροατές του. Κι αν η γυναίκα χωρίσει τον άνδρα της και παντρευτεί άλλον, διαπράττει μοιχεία», Αυτό σίγουρα θα άφησε με ανοιχτό το στόμα τους ακροατές του, γιατί την ώρα που αρνείται το δικαίωμα στον άνδρα να χωρίσει τη σύζυγό του, αναγνωρίζει ότι και η γυναίκα, όπως ο άνδρας, μπορεί να χωρίζει το σύζυγό της, πράγμα και που και γι' αυτή δεν είναι επιτρεπτό. Αλλά με αυτό τον τρόπο, έμμεσα αλλά ξεκάθαρα, ο Ιησούς αναγνωρίζει πλήρως την ισοτιμία της γυναίκας με τον άνδρα.

Ο Ιησούς, ενδιαφέρεται για την αρχή, την πηγή του καθαρού νερού. Δεν ερευνά το πώς αυτό το νερό μολύνθηκε από τη σκληροκαρδία και ούτε πώς αυτό θα μπορούσε να γίνει λιγότερο πικρό.

Λέει, προσέξτε στην αρχή για μην υποφέρετε, αργότερα φροντίζετε την πηγή.

Και η Πηγή είναι η απόλυτη ισοτιμία που θέλησε ο Θεός για τους ανθρώπους, άνδρες και γυναίκες, Αντίθετα, προτείνει ένα νέο τύπο σχέσεων μεταξύ ανδρός και γυναικός, βασισμένο πάνω στην απόλυτη ισοτιμία του άνδρα και της γυναίκας. Με αυτό τον τρόπο ο Ιησούς πάει πολύ πιο μακριά από την περίπτωση υπό συζήτηση. Η απόλυτη ισοτιμία όλων των ανθρώπων, όλου του ανθρώπινου γένους.

Ο κάθε άνθρωπός με το συνάνθρωπό του είναι ίσοι απέναντι ως προς τη φύση, ισότιμοι ως προς την αξία και τιμή, διαφορετικοί ως προς το φύλο, συμπληρωματικοί ως προς τα χαρίσματα και τη σωματική δύναμη και εξυπνάδα.

Η δύναμη που κρατά όλους ενωμένους, τον άνδρα με τη γυναίκα, και όλους τους ανθρώπους μεταξύ τους, είναι η χάρη του Θεού, δηλαδή η αγάπη, η ανεπιφύλακτη δωρεά-θυσία της ζωής του ενός συζύγου στον άλλο. Να εκτιμούν τα πράγματα, ο ένας με τα μάτια του άλλου, τόσο της κοινής ζωής τους όσο και τα πράγματα της κοινωνίας μέσα στην οποία ζουν, γιατί έτσι θα υπάρχουν ο ένας μέσα από τον άλλο. Το ίδιο, αλλά με διαφορετικό τρόπο, και για το ανθρώπινο γένος, είναι η αγάπη.

Ο σκοπός, ο στόχος της ζωής του ζευγαριού, δεν είναι να ζουν πάντοτε μαζί, αλλά να αγαπιούνται παντοτινά για να ζουν μαζί. Τότε το αδιάλυτο του γάμου έρχεται μόνο του, δεν είναι μια θηλιά και ένα χαλινάρι στο λαιμό του ζευγαριού για να τους κάνει τη ζωή δύσκολη, αλλά μια βοήθεια για να δημιουργηθεί απόλυτη εμπιστοσύνη του ενός προς τον άλλο για να οικοδομήσουν μαζί το μέλλον. Και αυτή η αγάπη πρέπει καθημερινά να καλλιεργείται και να διαφυλάσσεται και από τους δυο, όπως η υγεία τους.

Ένα δεύτερο παράδειγμα τον καιρό του Ιησού : Να ασχοληθεί κανείς με τα παιδιά τον καιρό του Ιησού, σύμφωνα με τους μαθητές και το περιβάλλον, ήταν καιρός χαμένος, ήταν υπόθεση των γυναικών. Ακόμη, σύμφωνα με το κοινωνικό - θρησκευτικό περιβάλλον, τα μικρά παιδιά ζούσαν σε μια συνεχή κατάσταση τελετουργικής και νομικής μίανσης, γιατί αγνοούσαν το νόμο και δεν τον εκτελούσαν κατά γράμμα και οι μαθητές, προκειμένου να μην μιανθεί και ο δάσκαλος, θέλουν να απομακρύνουν τα παιδιά.

Με τη συμπεριφορά του ο Ιησούς δηλώνει ότι όταν πρόκειται κάποιος να κάνει αποδεκτό ένα πρόσωπο και να προάγει την αδελφοσύνη, δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο που μετρά και όλα είναι εφικτά σε όποιον έχει καθαρή καρδιά.

Ο Ιησούς, όμως, προχωρεί ακόμη πιο μπροστά, για να περιγράψει την υπαρξιακή υπόσταση εκείνου που πορεύεται προς τη Βασιλεία του Θεού. Λέει : Αφήστε τα παιδιά να έρχονται σε μένα, μην τα εμποδίζετε, διότι σε ανθρώπους που είναι σαν κι αυτά ανήκει η βασιλεία του Θεού. Αλήθεια σας λέω: Δηλαδή, η κατάκτηση του καινούριου κόσμου της Βασιλείας του Θεού, δεν είναι αποτέλεσμα στεγνής λογικής και πολύπλοκων συλλογισμών, αλλά όπως ένα παιδί δέχεται με χαρά όποιο δώρο του γίνεται και είναι πάντοτε ικανό να εκπλαγεί, να χαρεί και να θαυμάσει, και στη συνέχεια αυτό που του δωρήθηκε να το περιεργαστεί για να το καταλάβει. Όπως ένα παιδί που δείχνει εμπιστοσύνη στην καθοδήγηση των γονιών για να ενταχθεί στη ζωή, έστω και αν είναι φορές που δεν του αρέσει, έτσι και ο μαθητής με το Θεό Πατέρα και τον Ιησού.