28η Τακτική Κυριακή, Β΄κύκλος

11η Οκτωβρίου  2015

Πλούτος και διαθεσιμότητα.

Ο ευαγγελιστής Μάρκος αντιμετώπισε τη λαχτάρα για την εξουσία, τη δίψα για δύναμη και για διάκριση, το πρόβλημα της διαφορετικότητας του άλλου, τα ζητήματα που θέτουν οι σχέσεις των δύο φύλων, και το διαζύγιο. Στη σημερινή μας ευαγγελική περικοπή αντιμετωπίζει το θέμα του νοήματος και της αξίας του πλούτου και της φτώχειας, και όλα αυτά μέσα από την ερώτηση ενός νεαρού προς τον Ιησού: «τι πρέπει να κάνω για να κληρονομήσω την αιώνια ζωή;».

Ανάγνωσμα από το κατά Μάρκο άγ. Ευαγγέλιο (Μκ 10,17-31)

Ο Ιησούς ήταν έτοιμος να φύγει, όταν έτρεξε κάποιος, έπεσε στα γόνατα και τον ρώτησε: «Αγαθέ Διδάσκαλε, τι να κάνω για να κληρονομήσω την αιώνια ζωή;» Ο Ιησούς του είπε: «Γιατί με αποκαλείς αγαθό; Κανένας δεν είναι αγαθός, παρά μόνο ένας, ο Θεός. Ξέρεις τις εντολές: μη μοιχεύσεις, μη σκοτώσεις, μην κλέψεις, μην ψευδομαρτυρήσεις, μη στερήσεις από κάποιον ό,τι του ανήκει, τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου». «Διδάσκαλε», αποκρίθηκε εκείνος, «όλα αυτά τα τηρώ από τα νιάτα μου». Ο Ιησούς τότε τον κοίταξε γεμάτος αγάπη και του είπε: «Ένα πράγμα σού λείπει: εάν θέλεις να είσαι τέλειος, πήγαινε, πούλησε τα υπάρχοντά σου και δώσε τα χρήματα στους φτωχούς. Έτσι θα έχεις θησαυρό κοντά στο Θεό· κι έλα να με ακολουθήσεις σηκώνοντας το σταυρό σου». Αλλά εκείνος, μόλις άκουσε αυτά τα λόγια, έγινε σκυθρωπός κι έφυγε λυπημένος, γιατί είχε μεγάλη περιουσία.

Ο Ιησούς έστρεψε ολόγυρα τη ματιά του και είπε στους μαθητές του: «Πολύ δύσκολα θα μπουν στη βασιλεία του Θεού αυτοί που έχουν τα χρήματα». Οι μαθητές έμειναν κατάπληκτοι από τα λόγια του. Ο Ιησούς όμως τους είπε ακόμη: «Παιδιά μου, πολύ δύσκολο είναι να μπουν στη βασιλεία του Θεού όσοι έχουν στηρίξει τις ελπίδες τους στα χρήματα. Πιο εύκολο είναι να περάσει καμήλα από τη βελονότρυπα, παρά να μπει ένας πλούσιος στη βασιλεία του Θεού». Οι μαθητές ένιωσαν ακόμη πιο μεγάλη κατάπληξη κι έλεγαν μεταξύ τους: «Τότε ποιος μπορεί να σωθεί;» Ο Ιησούς τους κοίταξε και τους είπε: «Για τους ανθρώπους αυτό είναι αδύνατο, όχι όμως και για το Θεό· όλα είναι δυνατά για το Θεό».

Άρχισε τότε να του λέει ο Πέτρος: «Εμείς εδώ αφήσαμε τα πάντα και σ’ακολουθήσαμε». Κι ο Ιησούς απάντησε: «Σας βεβαιώνω πως όποιος άφησε, για μένα και για το ευαγγέλιο, σπίτι ή αδερφούς ή αδερφές ή μητέρα ή πατέρα ή γυναίκα ή παιδιά ή χωράφια, θα πάρει εκατό φορές περισσότερα στα χρόνια που ζούμε τώρα: και σπίτια και αδερφούς και αδερφές και πατέρα και μητέρα και παιδιά και χωράφια–και μάλιστα μέσα σε διωγμούς· αλλά και στον μελλοντικό κόσμο θα έχει την αιώνια ζωή. Πολλοί όμως θα βρεθούν από πρώτοι τελευταίοι κι άλλοι από τελευταίοι πρώτοι».

Λόγος του Κυρίου

Ένας νεαρός άνδρας εντοπίζει στο πρόσωπο του Ιησού τον άνθρωπο εκείνον που μπορεί να του δώσει τη σωστή απάντηση στο υπαρξιακό του αίτημα: Είμαι εντάξει με το Θεό, τι περισσότερα μπορώ κάνω για να έχω την αιώνια ζωή; Και με ενθουσιασμό, λοιπόν, πάει σε συνάντησή του και τον προσφωνεί: Δάσκαλε ΚΑΛΕ.

Ο Ιησούς βλέπει τον καλοπροαίρετο νεαρό με συμπάθεια, αφού πρώτα τον διορθώσει “Γιατί με αποκαλείς αγαθό; Κανένας δεν είναι αγαθός, παρά μόνο ένας, ο Θεός”. Με αυτό τον τρόπο του λέει: εγώ απλά κάνω το θέλημα του Θεού και αυτό αποκαλύπτω. Και ο Ιησούς, συνεχίζει: «... Ξέρεις τις εντολές: μη μοιχεύσεις, μη σκοτώσεις, μην κλέψεις, μην ψευδομαρτυρήσεις, μη στερήσεις από κάποιον ό,τι του ανήκει, τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου». Ο νεαρός ζητά να σωθεί, δηλαδή να ζει σε αρμονία με το Θεό. Σε απάντηση ο Ιησούς, δεν του υποδεικνύει την πρώτη εντολή: να αγαπάς τον Κύριο το Θεό σου με όλη σου τη δύναμη, με όλο σου το είναι, αλλά τις εντολές που ρυθμίζουν τη ζωή του ανθρώπου σε σχέση αρμονίας και αλληλεγγύης με το συνάνθρωπο. Εντολές που καλλιεργούν το πνεύμα του σεβασμού και της συνύπαρξης με τον πλησίον, και με αυτό τον τρόπο προετοιμάζουν για το ολοκληρωτικό δόσιμο προς το Θεό, δηλαδή την πλήρη εφαρμογή της πρώτης εντολής να αγαπάς τον Κύριο το Θεό σου με όλη σου τη δύναμη, με όλο σου το είναι. Η αρμονία και η αγάπη για το Θεό περνάνε μέσα από την αρμονία και την αγάπη για το συνάνθρωπο. Η πόρτα που οδηγεί στο Θεό είναι ο πλησίον.

Και ο νεαρός απαντά: «Διδάσκαλε όλα αυτά τα τηρώ από τα νιάτα μου». Σαν να έλεγε ότι δεν φτάνουν αυτά, θέλω κάτι παραπάνω για να είμαι σίγουρος. Μια τέτοια τοποθέτηση φανερώνει ότι εκτελούσε τις εντολές μηχανικά, χωρίς να καταλαβαίνει τι κάνει και γιατί το κάνει και πού αποβλέπει.

Και ο Ιησούς του προτείνει: “Ένα πράγμα σού λείπει: εάν θέλεις να είσαι τέλειος, πήγαινε, πούλησε τα υπάρχοντά σου και δώσε τα χρήματα στους φτωχούς. Έτσι θα έχεις θησαυρό κοντά στο Θεό· κι έλα να με ακολουθήσεις σηκώνοντας το σταυρό σου». Δεν σου φτάνει να εκπληρώνεις νόμους, τότε κάνε το επόμενο βήμα, άλλαξε ριζικά τη ζωή σου. Άφησε πίσω σου τη νοοτροπία που σε ενέπνεε όλη σου τη ζωή, το έχω και το κατέχω, άρα είμαι κάποιος, το κάνω το καλό μηχανικά, αλλά δεν δεσμεύω σε ό,τι κάνω την ύπαρξή μου, και με αυτά που έχεις γίνε όργανο αλληλεγγύης και ζωής για κείνους που δεν έχουν, που χρειάζονται τη βοήθειά σου, ακόμη και για να υπάρξουν, για να έχουν υπόσταση στην κοινωνία, δράσε στη θέση τους ώσπου να αποκτήσουν οι ίδιοι θέση και φωνή, και συ ο ίδιος άφησε τη δική σου τύχη με απόλυτη εμπιστοσύνη στα χέρια του Θεού. Έτσι θα συμμορφωθεί με το ευαγγελικό πνεύμα και θα μεταμορφωθεί η ύπαρξή σου.

Ο νεαρός, όμως, δεν δέχτηκε μια τέτοια προτροπή, «Είχε, πράγματι, μεγάλη περιουσία». (Mκ 12,29-31. Mτ 7,12). Αντλούσε το νόημα της ζωής του από τα συσσωρευμένα αγαθά και τη σιγουριά που του ενέπνεαν.

Η θλίψη του νεαρού, η παραβολή του Ιησού που ακολουθεί, καθώς επίσης και η απορία και η τοποθέτηση του Πέτρου, δείχνουν τη σοβαρότητα της καταστάσεως και το αδιέξοδο που μπορεί να οδηγήσει η νοοτροπία του πλούτου.

Ο νεαρός, εκτελούσε τους νόμους μηχανικά και από συνήθεια, νόμιζε πως με την εκτέλεσή τους αγόραζε την αιώνια ζωή.

Ο Πέτρος και οι άλλοι μαθητές εκπλάγηκαν, γιατί ενώ είχαν ακολουθήσει τον Ιησού στη ζωή φτώχειας, δεν είχαν, όμως, καταλάβει τι έκαναν και περίμεναν να μοιραστούν την εξουσία της Βασιλείας του, όπως έδειξαν οι προηγούμενες συζητήσεις τους, που ήδη διαβάσαμε.

Η εναλλακτική λύση, που ο Ιησούς προτείνει, δεν είναι η φτώχεια, γιατί όπως λέει η Αγ. Γραφή :

Θεέ μου μη μου δώσεις πλούτη, γιατί μπορεί να με παραπλανήσουν και να σε αγνοήσω,

μην μου δώσεις ούτε φτώχεια μην αποκάνω και βαρυγκωμήσω εναντίον σου,

δώσε μου μόνο ό,τι μου χρειάζεται για να έχω μια αξιοπρεπή διαβίωση. Στο Πάτερ Ημών αυτό το εκφράζουμε με την έκφραση “Δώσε μας, σήμερα, τον καθημερινό μας άρτο”.

Η εναλλακτική λύση που ο Ιησούς προτείνει είναι ο μαθητής να αποκτήσει το πνεύμα τού «μακάριοι οι πνευματικά φτωχοί διότι σ’ αυτούς ανήκει η Βασιλεία του Θεού», δηλαδή μια νοοτροπία ζωής που ξέρει να δίνει απόλυτη προτεραιότητα στην εκτίμηση της ζωής με τα μάτια του Θεού. Ένας τρόπος ζωής λιτός της δωρεάς και του συμμερισμού, της συμμετοχής και της αλληλεγγύης, του ό,τι θέλω για μένα, να θέλω να το κάνω και στους άλλους.

Το πρόβλημα του Πλούτου.

Ο πλούτος στην αγ. Γραφή χαρακτηρίζεται ως κακός γιατί είναι καρπός του εγωισμού, της απληστίας, της αναισθησίας και της αδικίας, και όταν αποκτηθεί ανατροφοδοτεί τον εγωισμό, την απληστία, την αναισθησία και προκαλεί αρκετές νέες αδικίες. Το χειρότερο είναι, ότι η νοοτροπία του εισχωρεί τόσο βαθιά στην καρδιά του ανθρώπου, που εύκολα μπορεί να πείσει ότι είναι αναγκαίος για να δώσει νόημα στη ζωή μας, και να τον αντιλαμβανόμαστε ως επιστέγασμα της κάθε πράξης μας και αντικείμενο των ελπίδων μας. Γίνεται το αφεντικό και το είδωλο που δίνει νόημα στη ζωή του ανθρώπου και έτσι αλλοτριώνει τον άνθρωπο.

Ο πλούτος είναι παραπλανητικός και ψευδής, υπόσχεται την ευτυχία, μια υπόσχεση που δεν μπορεί να κρατήσει και παρέχει μια επίφαση ευτυχίας και καλοπέρασης, γιατί “τίποτα δεν μπορεί, όταν φθάσει η ημέρα της συμφοράς’’ (Σειρ. 5,8).

Δεν αποκλείεται να οδηγήσει στην απελπισία, όταν ο ενδιαφερόμενος συνειδητοποιήσει ότι αυτό για το οποίο καταναλώθηκε, δεν εκπληρώνει τις υποσχέσεις πληρότητας της παντοδυναμίας που του υποσχόταν.

Ο πλούτος δεν είναι κακός αυτός καθ' εαυτός, μπορεί να γίνει και γίνεται κακός. Μπορεί, όμως, να γίνει και αιτία καλού αν τον αντιλαμβανόμαστε ως μέσον αλληλεγγύης με τον πιο αδύνατο, με εκείνον που δεν μπορεί να οργανωθεί για να έχει φωνή στην κοινωνία.

Η αλληλεγγύη, όμως, αυτή δεν πρέπει να αρκείται στο να κάνουμε απλά ελεημοσύνες και τελειώσαμε, αυτό μπορεί να είναι και εύκολο, το δύσκολο είναι να συμμετέχουμε στο πρόβλημα. Βέβαια και χρειάζονται, είναι οι πρώτες βοήθειες η ελεημοσύνη, όπως οι πρώτες βοήθειες είναι το πρώτο βήμα για να αρχίσει η συστηματική θεραπεία του ασθενή μέχρι να αποκατασταθεί πια η υγεία του. Εκείνο που χρειάζεται είναι να νοιώσουμε βαθιά την ανάγκη του φτωχού, να συνεργαστούμε μαζί του και να τον συνοδεύσουμε μέχρι σε εκείνη την κατάσταση που να μη μας έχει ανάγκη, να μπορεί να σταθεί μόνος του στα πόδια του .