30η Αυγούστου 2015
“Μακάριοι όσοι έχουν καθαρή καρδιά, γιατί αυτοί θα δουν το πρόσωπο του Θεού” (Μτ 5,8).
Ξαναρχίζουμε την ανάγνωση του ευαγγελιστή Μάρκου.(Μκ 7,1-8.17-23)
Οι ευλαβείς Ιουδαίοι της εποχής του Χριστού εκτός από το Δεκάλογο, για να έχουν τη σιγουριά ότι εκπληρώνουν με ακρίβεια το θέλημα του Θεού είχαν θεσπίσει και άλλες 613 επιμέρους εφαρμοστικές εντολές για τη σωστή και ολοκληρωμένη τήρηση του Νόμου. Πίστευαν ότι η πιστή και κατά λέξη τήρηση όλων αυτών, ήταν υποχρεωτική και ο πιο κατάλληλος τρόπος απόδοση της πρέπουσας δόξας στο Θεό, άρα και η Σωτηρία τους. Τέλος, αυτές οι εντολές περιέγραφαν και το ποίος είναι ο Ιουδαίος. Γι’ αυτό και η μη τήρησή τους ήταν αμάρτημα απέναντι στο Θεό και έγκλημα εναντίον όλου του Λαού γιατί αλλοίωνε την ταυτότητα του.
Οι Φαρισαίοι παρουσιαζόταν ως οι αυστηροί φύλακες και τηρητές του Νόμου και των παραδόσεων των παλαιοτέρων. Οι δε, γραμματείς, αυθεντικοί ερμηνευτές του Νόμου και φύλακες της ορθοδοξίας και της ορθοπραξίας του λαού. Και έλεγχαν συνειδήσεις.
Ο Ιησούς δεν αμφισβητεί την αξία της ορθοδοξίας και της ορθοπραξίας του λαού για την ζωή που τον οδηγεί προς το Θεό, αλλά υπογραμμίζει την αξία της προσωπικής εμπειρίας εξυπνάδας, της κοινής λογικής, και ευθύνης στη χάραξη αυτός της οδού.
Στη σημερινή ευαγγελική περικοπή έχουμε μια μικρή γεύση περιγραφή των ηθών και των εθίμων των Ιουδαίων και τους προβληματισμούς του δημιουργούσαν τον καιρό του Ιησού. Πολλά από αυτά μεταδιδόταν και τα τηρούσα, από γενιά σε γενιά περισσότερο από φόβο, θρησκοληψία και δεισιδαιμονία.
Ανάγνωσμα από το κατά Μάρκο άγ. Ευαγγέλιο (Μκ 7,1-8.17-23)
Εκείνο τον καιρό συγκεντρώθηκαν γύρω από τον Ιησού οι Φαρισαίοι και κάποιοι γραμματείς που ήλθαν από τα Ιεροσόλυμα. Αυτοί είδαν κάποιους μαθητές του να τρώνε ψωμί με ακάθαρτα χέρια, δηλαδή με άπλυτα. Οι Φαρισαίοι, πράγματι, και όλοι οι Ιουδαίοι, αν δεν πλύνουν τα χέρια τους μέχρι τον αγκώνα δεν τρώνε, τηρώντας έτσι την παράδοση των παλαιοτέρων. Κι όταν γυρίσουν απ' την αγορά δεν τρώνε αν πρώτα δεν κάνουν καθαρμούς. Και τηρούν κι άλλα πολλά που παρέλαβαν, όπως καθαρμούς ποτηριών, μαγειρικών σκευών και χάλκινων αντικειμένων και κρεβατιών. Ρωτούν οι Φαρισαίοι και οι γραμματείς τον Ιησού: "Γιατί οι μαθητές σου δε ζουν σύμφωνα με την παράδοση των παλαιοτέρων, αλλά τρώνε ψωμί με ακάθαρτα χέρια;" Κι εκείνος τους είπε: "Σωστά προφήτευσε για σας τους υποκριτές ο Ησαΐας, όπως λέει η Γραφή: Αυτός ο λαός με τιμά με τα χείλη, αλλά η καρδιά τους βρίσκεται μακριά μου. Μάταια με σέβονται, αφού διδάσκουν διδασκαλίες που είναι εντολές ανθρώπων.
Εγκαταλείπετε την εντολή του Θεού και τηρείτε την παράδοση των ανθρώπων".
Όταν άφησε τον κόσμο και πήγε σ' ένα σπίτι, οι μαθητές του τον ρώτησαν σχετικά με την παραβολή. Και τους είπε: "Έτσι άμυαλοι είσθε κι εσείς; Δεν καταλαβαίνετε ότι κάθε τροφή που εισέρχεται στον άνθρωπο δεν μπορεί να τον καταστήσει ακάθαρτο; Διότι δεν μπαίνει στην καρδιά του, αλλά στην κοιλιά του και μετά αποβάλλεται στο αποχωρητήριο". Έτσι ο Ιησούς καθιστούσε καθαρές όλες τις τροφές. 'Έλεγε ακόμα: "Εκείνα που προέρχονται απ' τον άνθρωπο, αυτά τον καθιστούν ακάθαρτο. Πράγματι, μέσα απ' την καρδιά των ανθρώπων προέρχονται οι κακοί διαλογισμοί, οι πορνείες, οι κλοπές, οι φόνοι, οι μοιχείες, οι πλεονεξίες, οι κακίες, ο δόλος, η ασέλγεια, η πονηρή ματιά, η βλασφημία, η υπερηφάνεια, η αφροσύνη. 'Ολα αυτά τα κακά πηγάζουν μέσα από τον άνθρωπο και τον καθιστούν ακάθαρτο ".
Λόγος του Κυρίου.
Η ερώτηση των Φαρισαίων και κάποιων γραμματέων που ήλθαν από τα Ιεροσόλυμα : «Γιατί οι μαθητές σου δε ζουν σύμφωνα με την παράδοση των παλαιοτέρων, αλλά τρώνε ψωμί με ακάθαρτα χέρια;», ήταν μια έμμεση κατηγορία, και ζητούσε απολογία. Οι Φαρισαίοι παρουσιαζόταν ως οι αυστηροί φύλακες και τηρητές του Νόμου και των παραδόσεων των παλαιοτέρων. Οι δε, γραμματείς, αυθεντικοί ερμηνευτές του Νόμου και φύλακες της ορθοδοξίας και της ορθοπραξίας του λαού.
Το επεισόδιο μας παρέχει και μια πολύτιμη πληροφορία για τους μαθητές του Ιησού, οι οποίοι ζώντας μαζί του, είχαν μάθει να ξεχωρίζουν το ουσιαστικό από το δευτερεύον και να μην δίνουν την ίδια αξία σε όλες «τις παραδόσεις» και να έχουν το κουράγιο και το σθένος να πάνε ενάντια στο ρεύμα αγνοώντας αυτές τις παραδόσεις, να κάνουν δικό τους, το καινούριο, το ουσιαστικό, που έμαθαν να το ξεχωρίζουν με την βοήθεια του Ιησού.
Ο Ιησούς, λοιπόν, μπροστά στις κατηγορίες των Φαρισαίων για τους μαθητές του δεν προσπάθησε να βρει κάποιες πειστικές δικαιολογίες, αλλά άρπαξε την ευκαιρία για να βάλλει τα πράγματα στη θέση τους. Πάει στην καρδιά του προβλήματος: Στους κατήγορους, ανταποδίδει: «Εγκαταλείπετε την εντολή του Θεού και τηρείτε την παράδοση των ανθρώπων» και όλους τους παροτρύνει να εξασκήσουν την εξυπνάδα τους.‘’ Έτσι άμυαλοι είσθε κι εσείς ;‘’ και συνεχίζει «Δεν καταλαβαίνετε ότι κάθε τι που εισέρχεται στον άνθρωπο δεν μπορεί να τον καταστήσει ακάθαρτο; Διότι δεν μπαίνει στην καρδιά του,… τα κακά πηγάζουν μέσα από τον άνθρωπο και τον καθιστούν ακάθαρτο»….«Πράγματι, μέσα απ' την καρδιά των ανθρώπων προέρχονται…» και απλοποιεί παραθέτοντας έναν κατάλογο διαστροφών, που οποίος τις διέρχεται στα μάτια του Θεού δεν θα ήταν άξιος της εύνοιάς Του. αν ο ίδιος ο Θεός δεν ήταν πολυεύσπλαχνος. Η καρδιά, στην βιβλική αντίληψη προσωποποιεί, θα λέγαμε, την προαίρεση του ανθρώπου, είναι «ο χώρος» όπου γίνεται η εκλογή μεταξύ του καλού και του κακού, τα πράγματα εκτιμούνται και παίρνονται οι αποφάσεις. Αυτό το επίπεδο προσπαθούσαν να ελέγξουν. Με όλες τις προδιαγραφές τους οι γραμματείς και οι φαρισαίοι ασκούσαν ένα αθέμιτο έλεγχο στους καλοπροαίρετους άλλα αδαείς πιστούς.
Ο Ιησούς, λοιπόν, εφιστά την προσοχή στο τι μπορεί να συμβεί όταν κάτι ξεφύγει από το σκοπό ύπαρξής του και γίνει αυτοσκοπός και μεταδίδεται από γενιά σε γενιά περισσότερο από φόβο, θρησκοληψία και δεισιδαιμονία, παρά από αγνό ζήλο.
Η παράδοση των ανθρώπων, για την οποία γίνεται λόγος, δεν αφορά όλες τις εντολές, αλλά απλά εκείνες τις θρησκευτικές «παραδόσεις», είναι συμβουλές που επινόησαν οι άνθρωποι σε κάποιες εποχές, σε πολύ συγκεκριμένες εποχιακά συνθήκες και για να διευκολύνουν και να περιγράψουν, σύμφωνα με την τότε γνώση του κόσμου και ευλάβεια τους το θέλημα του Θεού, και το διατύπωσαν με την μορφή εντολών. Προσοχή, όμως, υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος, και συχνά πυκνά συμβαίνει, ότι, όταν αυτές οι περιστάσεις και οι αιτίες, που είναι αιτία των ευκαιριακών νομοθετήσεων, παρέλθουν, οι προσωρινές υποδείξεις να παγιωθούν και να ντυθούν το ένδυμα ‘είναι θέλημα Θεού’, και στο τέλος να αποπροσανατολίζουν από την ουσία του Θελήματος του Θεού.
Οι Φαρισαίοι για να περιγράψουν ποιος είναι ο πραγματικός ιουδαίος και είναι άξιος να προσευχηθεί στον ναό και στη συναγωγή, άρα να σωθεί, είχαν καθιερώσει μια σειρά απαγορεύσεων, πχ. είχαν διαχωρίσει τα φαγητά σε μιαρά και καθαρά, απέφευγαν τις συναναστροφές με ειδωλολάτρες και δημοσίους αμαρτωλούς, και όταν επέστρεφαν στο σπίτι τους έκαναν τελετουργικά πλυσίματα και εξαγνισμούς μη τυχόν κάτι που δεν είχαν προσέξει τους μίανε ….
Και ο Ιησούς μιλά για εξαγνισμούς, αλλά με διαφορετικό περιεχόμενο. Μιλά για καθαρή ΚΑΡΔΙΑ. Μιλά για δικαιοσύνη, αγάπη, ευσυνειδησία, εντιμότητα, αποφυγή της υποκρισίας, της διπλοπροσωπίας ……και συμπληρώνει ότι τα κακά πηγάζουν μέσα από τον άνθρωπο και τον καθιστούν ακάθαρτο.
Εκείνο που μετρά, δεν είναι να πολεμάμε το κακό μόνο στις εκδηλώσεις του αλλά να πολεμήσουμε στη ρίζα του κακού που είναι ο εγωκεντρισμός μας,που φωλιάζει στην καρδιά μας, εκεί που κρίνουμε τα πράγματα γύρω μας και παίρνουμε τις αποφάσεις μας, και στη συνέχεια εξωτερικεύεται με πλείστες όσες εκφράσεις που δείχνουν και την ποιότητα του ανθρώπου. Ο αποφασιστικός αγώνας γίνεται στην καρδιά.
“Μακάριοι όσοι έχουν καθαρή καρδιά, γιατί αυτοί θα δουν το πρόσωπο του Θεού” Μτ 5,8.
“Μακάριοι όσοι έχουν καθαρή καρδιά, γιατί αυτοί θα δουν το πρόσωπο του Θεού” (Μτ 5,8).
Ξαναρχίζουμε την ανάγνωση του ευαγγελιστή Μάρκου.(Μκ 7,1-8.17-23)
Οι Φαρισαίοι παρουσιαζόταν ως οι αυστηροί φύλακες και τηρητές του Νόμου και των παραδόσεων των παλαιοτέρων. Οι δε, γραμματείς, αυθεντικοί ερμηνευτές του Νόμου και φύλακες της ορθοδοξίας και της ορθοπραξίας του λαού. Και έλεγχαν συνειδήσεις.
Ο Ιησούς δεν αμφισβητεί την αξία της ορθοδοξίας και της ορθοπραξίας του λαού για την ζωή που τον οδηγεί προς το Θεό, αλλά υπογραμμίζει την αξία της προσωπικής εμπειρίας εξυπνάδας, της κοινής λογικής, και ευθύνης στη χάραξη αυτός της οδού.
Στη σημερινή ευαγγελική περικοπή έχουμε μια μικρή γεύση περιγραφή των ηθών και των εθίμων των Ιουδαίων και τους προβληματισμούς του δημιουργούσαν τον καιρό του Ιησού. Πολλά από αυτά μεταδιδόταν και τα τηρούσα, από γενιά σε γενιά περισσότερο από φόβο, θρησκοληψία και δεισιδαιμονία.
Ανάγνωσμα από το κατά Μάρκο άγ. Ευαγγέλιο (Μκ 7,1-8.17-23)Εκείνο τον καιρό συγκεντρώθηκαν γύρω από τον Ιησού οι Φαρισαίοι και κάποιοι γραμματείς που ήλθαν από τα Ιεροσόλυμα. Αυτοί είδαν κάποιους μαθητές του να τρώνε ψωμί με ακάθαρτα χέρια, δηλαδή με άπλυτα. Οι Φαρισαίοι, πράγματι, και όλοι οι Ιουδαίοι, αν δεν πλύνουν τα χέρια τους μέχρι τον αγκώνα δεν τρώνε, τηρώντας έτσι την παράδοση των παλαιοτέρων. Κι όταν γυρίσουν απ' την αγορά δεν τρώνε αν πρώτα δεν κάνουν καθαρμούς. Και τηρούν κι άλλα πολλά που παρέλαβαν, όπως καθαρμούς ποτηριών, μαγειρικών σκευών και χάλκινων αντικειμένων και κρεβατιών. Ρωτούν οι Φαρισαίοι και οι γραμματείς τον Ιησού: "Γιατί οι μαθητές σου δε ζουν σύμφωνα με την παράδοση των παλαιοτέρων, αλλά τρώνε ψωμί με ακάθαρτα χέρια;" Κι εκείνος τους είπε: "Σωστά προφήτευσε για σας τους υποκριτές ο Ησαΐας, όπως λέει η Γραφή: Αυτός ο λαός με τιμά με τα χείλη, αλλά η καρδιά τους βρίσκεται μακριά μου. Μάταια με σέβονται, αφού διδάσκουν διδασκαλίες που είναι εντολές ανθρώπων.
Εγκαταλείπετε την εντολή του Θεού και τηρείτε την παράδοση των ανθρώπων".
Όταν άφησε τον κόσμο και πήγε σ' ένα σπίτι, οι μαθητές του τον ρώτησαν σχετικά με την παραβολή. Και τους είπε: "Έτσι άμυαλοι είσθε κι εσείς; Δεν καταλαβαίνετε ότι κάθε τροφή που εισέρχεται στον άνθρωπο δεν μπορεί να τον καταστήσει ακάθαρτο; Διότι δεν μπαίνει στην καρδιά του, αλλά στην κοιλιά του και μετά αποβάλλεται στο αποχωρητήριο". Έτσι ο Ιησούς καθιστούσε καθαρές όλες τις τροφές. 'Έλεγε ακόμα: "Εκείνα που προέρχονται απ' τον άνθρωπο, αυτά τον καθιστούν ακάθαρτο. Πράγματι, μέσα απ' την καρδιά των ανθρώπων προέρχονται οι κακοί διαλογισμοί, οι πορνείες, οι κλοπές, οι φόνοι, οι μοιχείες, οι πλεονεξίες, οι κακίες, ο δόλος, η ασέλγεια, η πονηρή ματιά, η βλασφημία, η υπερηφάνεια, η αφροσύνη. 'Ολα αυτά τα κακά πηγάζουν μέσα από τον άνθρωπο και τον καθιστούν ακάθαρτο ".
Λόγος του Κυρίου.
Η ερώτηση των Φαρισαίων και κάποιων γραμματέων που ήλθαν από τα Ιεροσόλυμα : «Γιατί οι μαθητές σου δε ζουν σύμφωνα με την παράδοση των παλαιοτέρων, αλλά τρώνε ψωμί με ακάθαρτα χέρια;», ήταν μια έμμεση κατηγορία, και ζητούσε απολογία. Οι Φαρισαίοι παρουσιαζόταν ως οι αυστηροί φύλακες και τηρητές του Νόμου και των παραδόσεων των παλαιοτέρων. Οι δε, γραμματείς, αυθεντικοί ερμηνευτές του Νόμου και φύλακες της ορθοδοξίας και της ορθοπραξίας του λαού.
Το επεισόδιο μας παρέχει και μια πολύτιμη πληροφορία για τους μαθητές του Ιησού, οι οποίοι ζώντας μαζί του, είχαν μάθει να ξεχωρίζουν το ουσιαστικό από το δευτερεύον και να μην δίνουν την ίδια αξία σε όλες «τις παραδόσεις» και να έχουν το κουράγιο και το σθένος να πάνε ενάντια στο ρεύμα αγνοώντας αυτές τις παραδόσεις, να κάνουν δικό τους, το καινούριο, το ουσιαστικό, που έμαθαν να το ξεχωρίζουν με την βοήθεια του Ιησού.
Ο Ιησούς, λοιπόν, μπροστά στις κατηγορίες των Φαρισαίων για τους μαθητές του δεν προσπάθησε να βρει κάποιες πειστικές δικαιολογίες, αλλά άρπαξε την ευκαιρία για να βάλλει τα πράγματα στη θέση τους. Πάει στην καρδιά του προβλήματος: Στους κατήγορους, ανταποδίδει: «Εγκαταλείπετε την εντολή του Θεού και τηρείτε την παράδοση των ανθρώπων» και όλους τους παροτρύνει να εξασκήσουν την εξυπνάδα τους.‘’ Έτσι άμυαλοι είσθε κι εσείς ;‘’ και συνεχίζει «Δεν καταλαβαίνετε ότι κάθε τι που εισέρχεται στον άνθρωπο δεν μπορεί να τον καταστήσει ακάθαρτο; Διότι δεν μπαίνει στην καρδιά του,… τα κακά πηγάζουν μέσα από τον άνθρωπο και τον καθιστούν ακάθαρτο»….«Πράγματι, μέσα απ' την καρδιά των ανθρώπων προέρχονται…» και απλοποιεί παραθέτοντας έναν κατάλογο διαστροφών, που οποίος τις διέρχεται στα μάτια του Θεού δεν θα ήταν άξιος της εύνοιάς Του. αν ο ίδιος ο Θεός δεν ήταν πολυεύσπλαχνος. Η καρδιά, στην βιβλική αντίληψη προσωποποιεί, θα λέγαμε, την προαίρεση του ανθρώπου, είναι «ο χώρος» όπου γίνεται η εκλογή μεταξύ του καλού και του κακού, τα πράγματα εκτιμούνται και παίρνονται οι αποφάσεις. Αυτό το επίπεδο προσπαθούσαν να ελέγξουν. Με όλες τις προδιαγραφές τους οι γραμματείς και οι φαρισαίοι ασκούσαν ένα αθέμιτο έλεγχο στους καλοπροαίρετους άλλα αδαείς πιστούς.
Ο Ιησούς, λοιπόν, εφιστά την προσοχή στο τι μπορεί να συμβεί όταν κάτι ξεφύγει από το σκοπό ύπαρξής του και γίνει αυτοσκοπός και μεταδίδεται από γενιά σε γενιά περισσότερο από φόβο, θρησκοληψία και δεισιδαιμονία, παρά από αγνό ζήλο.
Η παράδοση των ανθρώπων, για την οποία γίνεται λόγος, δεν αφορά όλες τις εντολές, αλλά απλά εκείνες τις θρησκευτικές «παραδόσεις», είναι συμβουλές που επινόησαν οι άνθρωποι σε κάποιες εποχές, σε πολύ συγκεκριμένες εποχιακά συνθήκες και για να διευκολύνουν και να περιγράψουν, σύμφωνα με την τότε γνώση του κόσμου και ευλάβεια τους το θέλημα του Θεού, και το διατύπωσαν με την μορφή εντολών. Προσοχή, όμως, υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος, και συχνά πυκνά συμβαίνει, ότι, όταν αυτές οι περιστάσεις και οι αιτίες, που είναι αιτία των ευκαιριακών νομοθετήσεων, παρέλθουν, οι προσωρινές υποδείξεις να παγιωθούν και να ντυθούν το ένδυμα ‘είναι θέλημα Θεού’, και στο τέλος να αποπροσανατολίζουν από την ουσία του Θελήματος του Θεού.
Οι Φαρισαίοι για να περιγράψουν ποιος είναι ο πραγματικός ιουδαίος και είναι άξιος να προσευχηθεί στον ναό και στη συναγωγή, άρα να σωθεί, είχαν καθιερώσει μια σειρά απαγορεύσεων, πχ. είχαν διαχωρίσει τα φαγητά σε μιαρά και καθαρά, απέφευγαν τις συναναστροφές με ειδωλολάτρες και δημοσίους αμαρτωλούς, και όταν επέστρεφαν στο σπίτι τους έκαναν τελετουργικά πλυσίματα και εξαγνισμούς μη τυχόν κάτι που δεν είχαν προσέξει τους μίανε ….
Και ο Ιησούς μιλά για εξαγνισμούς, αλλά με διαφορετικό περιεχόμενο. Μιλά για καθαρή ΚΑΡΔΙΑ. Μιλά για δικαιοσύνη, αγάπη, ευσυνειδησία, εντιμότητα, αποφυγή της υποκρισίας, της διπλοπροσωπίας ……και συμπληρώνει ότι τα κακά πηγάζουν μέσα από τον άνθρωπο και τον καθιστούν ακάθαρτο.
Εκείνο που μετρά, δεν είναι να πολεμάμε το κακό μόνο στις εκδηλώσεις του αλλά να πολεμήσουμε στη ρίζα του κακού που είναι ο εγωκεντρισμός μας,που φωλιάζει στην καρδιά μας, εκεί που κρίνουμε τα πράγματα γύρω μας και παίρνουμε τις αποφάσεις μας, και στη συνέχεια εξωτερικεύεται με πλείστες όσες εκφράσεις που δείχνουν και την ποιότητα του ανθρώπου. Ο αποφασιστικός αγώνας γίνεται στην καρδιά.
“Μακάριοι όσοι έχουν καθαρή καρδιά, γιατί αυτοί θα δουν το πρόσωπο του Θεού” Μτ 5,8.